Alzheimer tedavisinde kök hücre umudu

DUVAR - Almanya Dresden'de aralarında Türkiyeli bilim insanı Çağhan Kızıl'ın da bulunduğu bir grup araştırmacı kök hücre bazlı özgün bir sistem modelinde Alzheimer hastalığının mekanizmalarını taklit etmeyi başardı. Söz konusu model, insan beyni dokusunun özelliklerini yeniden üretebiliyor.

Araştırma ekibi içinde Almnya Nörodejeneratif Hastalıklar Merkezi (DZNE) Dresden Polimer Araştırmaları, Leibniz Enstitüsü (IPF), Dresden Rejeneratif Tedaviler Merkezi (CRTD) gibi kuruluşların yanı sıra Almanya dışından da çok sayıda kurum yer alıyor.

Saygın bir bilim dergisi olan Developmental Cell'de yayınlanan bulgulara göre bağışıklık sistemi modüle edilerek (yeniden düzenlenerek) beyin içindeki nöronlar nöronları onararak Alzheimer'la iyi bir şekilde mücadele edebilmesini sağlıyor. Üretilen kök hücre modeliyle yapılacak çalışmalar sayesinde alzheimera karşı yeni tedavi yaklaşımları geliştirebileceği söyleniyor.

KÖK HÜCREYE NÖRON ÜRETİMİ KOMUTU VERİLEBİLİYOR

Araştırma ekibi  laboratuvarda ürettikleri bu yeni hastalık modeli sayesinde kök hücrelere nöron üretimi komutu verebildiklerini belirtiyor. Projenin içindeki bilim insanları bu yöneteme sinir sistemi rejenerasyonu (yenilenmesi) adını veriyor. Nöral kök hücreler nöronların öncülü olarak biliniyor. Normalde bu kök hücreler zaten beynimizin içinde bulunuyor ve yeni nöronlar için bir depo olma özelliği taşıyor. Alzhemier hastalığı bu kök hücrelerin işlevini kaybetmesine ve kaybolan nöronların yenisinin üretilememesine sebep oluyor. Çağhan Kızıl'ın aktardığına göre bağışıklık sistemi modüle edildiği zaman kök hücreler tekrar yeni nöronlar üretebilecek. Söz konusu yeni hücreler rejenerasyonu besleyip, teşvik edebilecek. Bu da beynin Alzheimer'la daha düzgün bir şekilde üstesinden gelebilmesini sağlayacak. Böylece üzerinde daha fazla çalışma yapmak istediğimiz terapi yöntemlerinde de yeni bir yaklaşım geliştirilebilecek.

Science Daily'nin haberine göre Çağhan Kızıl, bu yöntemin işe yarayıp yaramayacağını henüz bilemediklerini henüz temel araştırma düzeyinde olduklarını ifade ediyor. Kızıl, bu çalışmanın ilaç üretiminin erken aşamalarında kimyasal bileşenlerin test edilmesinde de kullanılabileceğini söylüyor.

Çağhan Kızıl

BEYNE SİNYAL GÖNDEREREK ÜÇ BOYUTLU NÖRON AĞLARI ÜRETİLEBİLİYOR

Üretilen yeni hastalık modeli yumuşak ve şeffaf bir jel içine yerleştirilmiş insan kök hücreleri içinde yer alıyor. Bu jelin içinde glikozaminoglikan, heparin, etilen glikol ve işlevsel peptit gibi biyolojik materyaller bulunuyor. Bu hücre kültürleri hacmi bir milimetreküpü bulmayan hazneler içinde büyütülüyor. Biyo materyaller programının yöneticisi olan Carsten Werner, "Ayarlanabilir polimer sistemi insan beyninin nöron ağını andıran üç boyutlu ağlar üretilebilmesi için hücrelere gerekli yönlendirmeyi yapan etkin moleküler ve fiziksel sinyallerin beyne gönderilebilmesini sağladı" diyor.

Araştırma sırasında üretilen hücreler önce Alzheimer hastalığı bünyesinde bulunan 'Amyloid-beta' proteinine maruz bırakıldı. hastalığın patolojik özellikleri geliştikçe hem kötü şöhretli Amyloid-beta kümeleri yayıldı. Bu arada nöronların içinde Alzheimer'ın diğer alameti farikası olan Tau proteinlerine de rastlandı. Buna ek olarak hem sinaptik hem de nöronal hasarlar gözlemlendi. Bu kültür içine bağışıklık sistemi molekülü "Interleukin-4" zerk edildiğinde ise nöral kök hücreleri yeni nöronlar üretebildi. bu sayede de 'Amyloid-beta'nın hasar verici etkileri azaltılabildi.

TEDAVİDE KULLANILABİLİR Mİ?

Peki bu çalışma yeni tedavilerin önünü açabilir mi? Çağhan Kızıl insan beyninin bağışıklık müdahalesine hem faydalı hem de zararlı tepki verebildiğine dikkat çekiyor. Zira, Interleukin-4 Kynurenic adı verilen ve Alzheimer hastalarında da görülen bir asidin üretilmesine de sebebiyet verebiliyor. Kızıl'a göre bu durum söz konusu modelin farklı Alzheimer hastalığının girdiği etkileşimde birbiriyle alakasız gibi görünen farklı aktörlerin birbiriyle bağlantılı olduğunu gösterdiğini söylüyor. Kızıl'a göre ürettikleri model nöronal rejenerasyon bazlı terapiler için yolu açabilir. (Dış Haberler)