Joanna Thompson

Dünya’daki en tehlikeli tarih öncesi ekosistemlerden biri, kadrosuna büyük bir yırtıcıyı daha ekledi. Mısırlı ve Amerikalı paleontologlardan oluşan bir araştırma ekibi, kısa süre önce, Mısır’daki Sahra Çölü’nde bulunan dünyaca ünlü fosil alanı Bahariya Oluşumu’nda, Kretase döneminde (145 milyon ila 66 milyon yıl önce) yaşayan iki ayaklı, etçil bir grup olan ‘abelisaurid’ dinozorların yeni keşfedilen türüne ait devasa bir omurga fosili ortaya çıkardı. 

Tıpkı diğer abelisaurid*ler gibi, yeni keşfedilen dinozor da kısa, bulldog’larınkine benzeyen bir yüze sahipti. Ve bu etobur, vahşi görüntüsüne karşın, muhtemelen bu uğrak yerinde gezinen en büyük ve en kötü patron değildi.

TÜRÜNÜN İLK ÖRNEĞİ

ABD’nin Pittsburgh kentindeki Carnegie Doğa Tarihi Müzesi’nde paleontolog ve dinozoru gün yüzüne çıkaran araştırmacılardan biri olan Matthew Lamanna verdiği demeçte, “Diğer dönem ve bölgelerde yaşayan kimi akrabalarının aksine, bu özgün abelisauridin besin zincirinin tepesinde olmadığından neredeyse yüzde 99 oranında eminiz” diyor.

Lamanna ve diğer bilim insanları yalnızca bir kemik bulsalar da, ‘epipofiz’ adı verilen ayırt edici yapılara dayanarak, neredeyse aynı anda fosilin bir ‘abelisaurid vertebrası’ olduğunu belirleyebildiler. Lamanna, “Bu, temel olarak ‘omurun sol üst ve sağ üst kısımlarındaki çıkıntı parçalar’ anlamına gelen çok heceli bir kelime” diyor. Bahariya Oluşumu alanında keşfedilen bu abelisaurid, türünün ilk örneği niteliğinde. Araştırma ekibi, kemiğin morfolojisinin bilgisayar tabanlı bir incelemesini gerçekleştirdikten sonra, henüz bilimsel bir isim verilmemiş olan dinozorun daha önce bilinmeyen bir türe ait olduğu neticesine ulaştı. Ekip, bulgularını 8 Haziran’da Royal Society Open Science adlı dergide yayınladı. 

Smithsonian dergisinin aktardığı kadarıyla, bir abelisaurid, ağır bir Tyrannosaurus rex’e [kısaca T-rex] benziyordu ve temel farkı ondan daha da sert silahlara sahip olmasıydı. Günümüzden yaklaşık 170 milyon yıl önce, Jura döneminin ortasından ‘Chicxulub’ asteroidi Kretase dönemini kulak tırmalayan bir sesle yok olma noktasına getirene dek, Güney Yarımküre’de dolaştılar. Londra’daki Doğa Tarihi Müzesi’ne göre abelisauridlerin belki de en tanınmış olanı, 7.6 metre uzunluğa ulaşan bir Patagonya avcısı olan boynuzlu Carnotaurus idi.

İsmi “et” ve “boğa” manasına gelen Latince kelimelerden türetildi ve bu ürkütücü etoburun animasyon versiyonları Apple TV’nin “Tarih Öncesi Gezegeni” filminde ve “Jurassic Park” serisinde yer aldı (buna karşın, sunulan betimlemeler değişken seviyelerde bilimsel doğruluk içeriyor). 

DİĞERLERİNE KIYASLA UFEK TEFEKTİ

Araştırmacılar, yeni bulunan abelisauridin, Carnotaurus’tan daha küçük ve büyük ihtimalle yalnızca 5 ilâ 6 metre uzunluğa sahip olduğundan şüpheleniyorlar. Ve yeni keşfedilen abelisaurid, 98 milyon yıl önce doğal yaşam alanını paylaştığı yırtıcılarla kıyaslandığında neredeyse ufak tefek kalıyordu.

Bahariya Oluşumu, çok eskiden, tarih öncesi yaşamın yırtıcıları söz konusu olduğunda benzersiz düzeyde zengin bir canlı grubuna yaşam alanı sunuyordu. Bir zamanlar devasa boyutlarda olan bu mangrov bataklığı, çok sayıda balık, kaplumbağa, yılan ve dinozor türüne ev sahipliği yaptı.

'ENDER GÖRÜLEN BİR DURUM'

Keşfedilen yeni abelisaurid  ‘Carcharodontosaurus’ diye de bilinen T. rex; (iki ayaklı, üç parmaklı dinozorlar olan) ‘Bahariasaurus’ adındaki gizemli bir dev therapod; uzun ve ince, timsah benzeri bir çeneye ve sırtından yükselen bir yelkene sahip olan canavar ‘Spinosaurus’ ve dev yırtıcı balıklar ve timsahlarla (mecazi olarak konuşursak) dirsek temasındaydı.

Lamanna, tek bir ekosistemde bir arada yaşayan pek çok büyük yırtıcı hayvanın bulunmasının ender görülen bir durum olduğunu belirtiyor. “Bu 98 milyon yıllık çevrenin bir değil dört büyük yırtıcı dinozoru nasıl desteklemeyi başardığı bir muamma olmayı sürdürüyor” diye ekliyor.

Yeni tanımlanan fosil şu anda Mısır’da buluna Mansoura Üniversitesi Omurgalı Paleontoloji Merkezi’nin kalıcı koleksiyonunda korunuyor. Lamanna ve ekip arkadaşları, önümüzdeki dönemde yeniden Bahariya Oluşumu’na dönerek abelisauridlere ait daha fazla kemik aramayı ve hatta ona bir isim vermeyi planlıyorlar.

Lamanna, “Umarım, er ya da geç bu Bahariya canavarından daha fazlası ortaya çıkar” diyor. 

*Abelisauridae, bir ceratosaurian theropod dinozor ailesidir. Abelisauridler, Kretase döneminde, Gondwana’nın antik güney süper kıtasında gelişti ve bugün onların fosil kalıntıları, modern Afrika ve Güney Amerika kıtalarının yanı sıra Hint alt kıtasında ve Madagaskar adasında bulunuyor.

Kaynak: Live Science

Çeviren: Tarkan Tufan