Savaşın birinci yılı... Rusya, 14 bini aşkın yaptırımla karşı karşıya kaldı

DUVAR - Rusya-Ukrayna savaşının başlamasına Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ve ABD'nin yanıtı, Ukrayna'ya askeri destek sağlarken Rusya’ya yaptırım uygulamak oldu. Almanya’nın Correctiv araştırmacı gazetecilik platformunun derlediği verilere göre, 22 Şubat 2023 itibariyle, Rusya, Ukrayna savaşı sebebiyle 14 bin 534 yaptırım ile karşı karşıya. 

Yaptırımlar sonucunda pek çok sektörde dünyanın önde gelen binin üzerindeki uluslararası şirketi de boykot amacıyla Rusya’yı ya terk etti ya da ülkedeki faaliyetlerini kısıtladı.

Peki, savaşın başladığı günden bu yana AB ve ABD'de Rusya'ya hangi yaptırımları uyguladı? Alınan yaptırım kararlarından öne çıkanlar şöyle...

AB’DEN RUSYA'YA 10 YAPTIRIM PAKETİ

Rusya-Ukrayna savaşının başladığı 24 Şubat 2022’den bu yana AB, Rusya’ya yönelik 10 yaptırım paketi açıkladı. Rusya’ya yönelik ilk yaptırım paketini savaşın hemen öncesinde, Rusya’nın Donetsk ve Luhansk halk cumhuriyetlerini tanıma kararının ardından kabul eden AB, ikinci yaptırım paketinin detayları üzerinde 25 Şubat’ta anlaşmaya vardı. 

AB'nin toplam 27 ‘yüksek profilli kişi ve kuruluşa’ yönelik ilk yaptırım paketinin ardından kabul edilen bu ikinci paket ile birlikte, Rusya'nın sermaye piyasalarına erişimini engelleyecek yeni mali yaptırımların uygulanması konusunda uzlaşmaya varılmış oldu. Bu çerçevede, Rusya bankacılık piyasasının yüzde 70'ini kapsayacak ve kamuya ait şirketleri de içerecek yaptırımların hayata geçirilmesi kararlaştırıldı.

İkinci yaptırım paketi ile birlikte Rusya'ya petrolün rafine edilmesi için gerekli ekipmanların gönderilmesi de yasaklandı. Ayrıca, Rusya'nın mevcut ticari uçak filosuna yedek parça ve ekipman satışına yasak getirildi, Rusya'nın çip gibi önemli teknolojilere erişimi sınırlandırıldı ve Rus diplomat ve iş insanlarına vize uygulaması zorlaştırıldı.

RUSYA BANKALARI, SWIFT SİSTEMİNDEN ÇIKARILDI

2 Mart tarihinde yedi Rusya bankasını SWIFT sisteminden çıkarma kararı alan AB, Rusya’ya yönelik üçüncü yaptırım paketini 8 Mart’ta açıkladı. 

AB Komisyonu, bu üçüncü paketle birlikte, metalurji, ilaç, telekomünikasyon ve elektronik gibi önemli gelir kaynağı sağlayan sektörlerde faaliyet yürüten 14 Rus iş insanına yönelik yaptırım kararı aldı. Aynı yaptırım paketi kapsamında Belarus’a da bir dizi yaptırım getirildi. 

Rusya’ya yönelik dördüncü yatırım paketini 15 Mart’ta onaylayan AB, 300 euro’dan daha pahalı havyar, içecek, puro, elektronik cihaz, parfüm, çanta, palto, takım elbise, ayakkabı, gömlek, elmas, altın ve değerli taş gibi ürünlerin Rusya’dan AB ülkelerine gönderilmesinin yasaklanmasına karar verdi. Rus oligark Roman Abramoviç'in de yer aldığı 15 kişi ve dokuz şirket de bu paket ile birlikte AB yaptırım listesine eklendi. Böylelikle bu kişilerin mal varlıklarının dondurulması ve bu kişilere seyahat yasağı getirilmesi kararlaştırıldı.

RUSYA’DAN PETROL ALIMINA YÜZDE 90 AMBARGO

AB’nin Rusya’ya yönelik dördüncü yaptırım paketini, 11 Nisan tarihinde kabul edilen beşinci yaptırım paketi izledi. Bu yaptırım paketi ile birlikte Ağustos 2022’den itibaren yılda 8 milyar euro değerindeki Rusya menşeli veya Rusya’dan ihraç edilen kömür ve diğer katı fosil yakıtların satın alınması, ithal edilmesi veya AB’ye aktarılması yasaklandı.

Rusya bayrağı altında kayıtlı gemilere AB limanlarına erişimin yasaklanması, Rusya'ya jet yakıtı, kuantum bilgisayarlar, gelişmiş yarı iletkenler, üst düzey elektronik, yazılım, hassas makine, ulaşım ekipmanı gibi ürünlerin ihracatının yasaklanması ve Rusya şirketlerinin AB’de kamu ihalelerine katılımının engellenmesi de yaptırım kapsamına alındı. 

AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB’nin altıncı yaptırım paketinin detaylarını 4 Mayıs’ta açıkladı. AB ülkeleri, bu paket kapsamında, 31 Mayıs'ta Rusya'dan petrol alımına yüzde 90 ambargo uygulama konusunda anlaşmaya vardı.

İLHAK KARARLARI SONRASI AB’DEN YENİ YAPTIRIMLAR

Rusya’nın AB’ye altın ihracatına ambargo getiren yedinci yaptırım paketi, 20 Temmuz tarihinde onaylandı. Litvanya'nın AB Daimi Temsilcisi Arnoldas Pranckevicius, paketin, Rusya'nın ihracatına yeni kısıtlamalar getirdiğini, Sberbank'ın mal varlıklarının dondurulması ve Rusya'dan siyasiler ve askeri yetkililer dahil 50'den fazla kişi ve kuruluşun daha yaptırım listesine eklenmesini içerdiğini açıkladı.

AB, Rusya’ya yönelik sekizinci yaptırım paketini 8 Ekim’de onayladı. Söz konusu onay, Ukrayna’nın dört bölgesinin ‘Rusya’ya bağlanmasını’ öngören kararnamenin Rusya meclisinin üst kanadı Federasyon Konseyi’nde kabul edilmesinden bir gün sonra geldi. 

Sekizinci yaptırım paketi, Rusya’dan deniz yoluyla ham petrol ve petrol ürünü sevkiyatının, AB vatandaşlarının Rusya devlet firmalarında üst düzey pozisyonlarda yer almasının, Rusya firmalarına bilişim teknolojileri, mühendislik ve hukuki danışmanlık hizmeti verilmesinin yasaklanmasını beraberinde getirdi. 

9 PAKET, BİN 386 KİŞİ VE 171 KURULUŞA YAPTIRIM

AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in 7 Aralık’ta yaptığı bir açıklama ile duyurduğu dokuzuncu yaptırım paketi ile birlikte yaklaşık 200 kişi ve kurum ile Rusya merkezli üç banka daha AB’nin yaptırım listesine eklendi, çift kullanımlı ürünlere ihracat yasağı getirildi ve madencilik yatırımları yasaklandı. 

AB’nin Rusya’ya karşı kabul ettiği ilk dokuz yaptırım paketi ile birlikte toplam bin 386 kişi ve 171 kuruluşa yaptırım kararı alınmış oldu.

ONUNCU PAKET, İRAN’A DA YAPTIRIMLAR GETİRİYOR

AB, onuncu yaptırım paketini ise savaşın yıldönümünün yaklaştığı 15 Şubat'ta açıkladı. Paket hakkında bilgi veren AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, paketin farklı unsurlarla birlikte insansız hava aracı (İHA), füze ve helikopter gibi Rus silah sistemlerinde kullanılan elektronik bileşenlere ihracat kısıtlaması içerdiğini belirtti. Von der Leyen, Rusya'nın Ukrayna'daki savaş alanlarında kullandığı İran yapımı yüzlerce İHA tespit edildiğini söyleyerek, "Bu İran yapımı drone'lar Ukraynalı sivilleri öldürüyor ve bu zalimce" dedi.

Öte yandan, Rusya’ya uygulanacak tüm bu yaptırımlar, süreç içinde AB’de fikir ayrılıklarını da beraberinde getirdi. Özellikle, Litvanya, Letonya, Estonya, Macaristan ve Polonya, yaptırımlar konusunda diğer ülkelerden farklı görüş bildirdi. Rusya’ya karşı ‘sert ve uzun yaptırımlar’ talep eden bu ülkeler, uygulanacak politikalarda da güçlü ekonomiye sahip AB ülkelerine nazaran kendi ekonomilerinin zarar görmesini istemediklerini belirtti.

Avrupa ülkeleri, savaş nedeniyle kapsamlı yaptırımlarla Rusya'yı ekonomik anlamda zorlarken, Kremlin yönetiminden gelen karşı adımlar, Batılı ülkelerdeki enerji krizinin derinleşmesine yol açtı.

ABD: 13 KİŞİ VE 12 KURULUŞ CAATSA KAPSAMINDA

AB ülkelerinin yanı sıra, ABD'nin de Rusya-Ukrayna savaşı karşısında Rusya’ya tepkisi Rusya’ya yaptırım uygulamak oldu. Sputnik’in haberine göre, ABD, 31 Aralık 2022 itibariyle Rusya’ya 1827 yaptırım uyguladı. 

Savaşın başlamasından hemen sonra bir açıklama yapan ABD Başkanı Joe Biden, ‘1 trilyon dolardan fazla varlığa sahip 4 Rus bankasına daha yaptırım uygulanacağını ve ABD'deki varlıklarının dondurulacağını’, ‘Rus elitleri ve ailelerine de yaptırım uygulanacağını’ söyledi. ABD Hazine Bakanlığı da bundan iki gün sonra, 26 Şubat’ta savaş nedeniyle Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve Rusya Güvenlik Konseyi'nin 11 üyesinin yaptırım listesine alındığını duyurdu.

ABD ve AB’nin yaptırımlarının ardından pek çok firma Rusya’dan çekilme kararı alırken, ABD Ticaret Bakanlığı, 4 Mart’ta bir açıklama yaparak, Rusya'ya yönelik ihracat kısıtlamaları listesine 90'dan fazla gerçek ve tüzel kişinin daha eklendiğini duyurdu.

ABD Kongresi’nin alt kanadı Temsilciler Meclisi ise 10 Mart’ta Rusya'dan petrol ve diğer enerji ürünlerinin ithalatını yasaklayan yasa tasarısına onay verdi. Bunu, bir gün sonra alınan yeni yaptırım kararları izledi.

ABD Hazine Bakanlığı, 31 Mart tarihli açıklamasında, 13 Rusya vatandaşını ve 21 kuruluşu 'siber eylemleri' gerekçe göstererek ABD'nin Hasımların Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyma Yasası (CAATSA) kapsamında yaptırım listesine aldığını duyurdu.

SENATO: RUSYA’YI 'TERÖR DESTEKÇİSİ ÜLKE' OLARAK TANIYALIM

ABD Başkanı Joe Biden, 21 Nisan’da bir açıklama yaparak ABD'nin Rusya'ya uygulayacağı yeni yaptırımları açıkladı. Biden, “AB'nin izinden giderek Rusya bağlantılı tüm gemilerin ABD limanlarına yanaşmasını yasaklayacağım. Rus bayrağı altında seyreden ya da Rus çıkarlarının sahibi olduğu veya işlettiği hiçbir geminin ABD limanına yanaşmalarına veya kıyılarımıza erişmelerine izin verilmeyecek” dedi. 

ABD yönetimi, 2 Haziran’da Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, Başbakan Yardımcısı Dmitriy Grigorenko ve Ekonomi Bakanı Maksim Reşetnikov da dahil 17 Rusya vatandaşı ile 15 Rusya şirketini yaptırım listesine ekledi.

ABD Ticaret Bakanlığı ise aynı gün Rusya ve Belarus’tan 71 şirkete, ABD yapımı donanım ve teknolojilere erişime kısıtlama getirdi.

ABD, 27 Haziran’da Rusya’dan altın ithalatına da yasak getirileceğini açıklarken, ABD Kongresi’nin üst kanadı Senato, 28 Temmuz’da Dışişleri Bakanlığı’nı Rusya’yı ‘terör destekçisi ülke’ olarak tanımaya çağıran kararı onayladı. (DIŞ HABERLER)