Scooter üzerinde ölüm oyunları: Koltuk taşıyan da var, birbirinin omzuna çıkan da…

ANTALYA - Karbon salınımının azaltılması, trafik sorununun çözümü gibi hedeflerle üretilen elektrikli scooter'lar, Antalya’da 2022’nin ekim ayında iki liselinin hayatını kaybettiği kazadan sonra tartışmaya açıldı. Bir otomobilin çarptığı scooter'daki Mahmut Yağız Balcı (18) ile Ada Kayahan’ın (17) yaşamını yitirdiği kaza sonrası, scooter kullanımını kurallı hale getirmek için alınması gereken önlemler gündeme geldi. Olaydan sonra sivil toplum kuruluşlarından siyasilere, spor ve sanat dünyasına pek çok çevreden, trafikte sessiz ilerleyen bu araçlarla ilgili denetim eksikliğine tepkiler yükseldi.

'SAYI ARTIYOR, ÖNLEM ŞART'

Özellikle gençler arasında hızla yaygınlaşan, sık sık kazalara ve trafik düzenini bozan tehlikeli davranışlarla haberlere konu olan bu yeni nesil araçlar için acil önlem çanları çalıyor. Adrenalin merakı ya da umursamazlık nedeniyle ortaya çıkan riskler, bu alanda kuralsızlık ve denetim zafiyeti ile birleşince, bu araçlar tehlikeli birer oyuncağa dönüşebiliyor.

Antalya Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME) verilerine göre, Türkiye’de en çok elektrikli scooter kullanılan şehirler arasında ilk üç sırayı İstanbul, İzmir ve Antalya alıyor. Şu anda 5 bin taksinin olduğu Antalya trafiğinde yaklaşık 17 bin elektrikli scooter aktif taşıma yapıyor. Bin Bin, Martı, Tornet, Gez, Yapıdrom, Hop, Hey ve Beam olmak üzere 8 ayrı şirketin paylaşımlı araçları kullanılıyor ve sırada bu zincire dahil olmayı bekleyen çok sayıda firma var.

VERİLERE ERİŞİM TALEBİ

Hızla çoğalan elektrikli scooter'ların kontrolünü sağlayabilmek amacıyla verilere ulaşabilmek için Ulaştırma Bakanlığı’na talepte bulunduklarını aktaran Antalya Ulaşım Planlama ve Raylı Sistem Dairesi Başkanı Nurettin Tonguç, kapsamlı bir yasal düzenleme çağrısı yaptı. Kazalarda düşme, bir araca ya da birine çarpma sonucu çene kırıkları, çıkıklar ve doku zedelenmeleri yaşandığına vurgu yapan Tonguç, “Trafikte doğru tedbirler alabilmemiz, bu araçların hareketini doğru planlayabilmemiz için onları takip edebiliyor olmamız lazım. Bu araçların dolaşımını kontrol edebilme şansımız şu an için yok. Planlama ve tedbir için onları takip edebiliyor olmamız lazım” dedi.

'EHLİYET ŞARTI GETİRİLSİN'

Scooter araçlarına plaka takılarak sürülmesinin, Avrupa ülkelerindeki gibi ehliyete tabi olmasını ve sert yaptırımların getirilmesini öneren Antalya Kent Konseyi Başkanı Semanur Kurt, ihtiyaçları şöyle sıraladı:

“İki gencin hayatını kaybettiği kazadan sonra kurumlar ve sivil toplum kuruluşlarından temsilcilerle bu araçların kullanımına ilişkin değerlendirmeler yaptık. Antalya’da yaya, motorlu taşıt, bisiklet, scooter için yol ayrımlarımız net değil maalesef. Şu anda bu taşıtların kullanımı ile ilgili büyük bir başıboşluk var. ‘Scooter nerede, nasıl, hangi hızda kullanılacak?’ sorusuna açıklık getiren, sistem kurucu bir çalışmamız yok. Bu sorulara yanıt veremiyorsak bu araçları süren çocukların maruz kaldığı tehlikeden kim sorumlu? Şehirlerde scooter ulaşım ağları, ulaşım master planlarına işlensin, kent rehberlerine girsin istiyoruz. Bu araçların kullanılabileceği bağlantılı bisiklet yollarının, hobi amaçlı kullanım için sosyal alanların ve park edebilecekleri park alanlarının oluşturulması gerekiyor.”

TELEFONA UYGULAMA İNDİREN KULLANIYOR

Antalya sokaklarında yoğun scooter kullanımının temel sebebinin kentte bir yerden bir yere ulaşma zorluğu olduğuna değinen Antalya Bisikletliler Derneği Başkanı Osman Çakır şunları söyledi: 

“Bu araçlar alelacele hazırlanmış bir yönetmelikle hayatımıza girdiler. Ani hızlanabilen bu araçlardaki denge problemi, onları tehlikeli hale getiriyor. Şu anda telefonuna uygulama indiren herkes bu araçları kullanabiliyor. Yaşı küçük olan, 3-4 kişi bir scooter'ın üzerine binen, sürerken akrobatik hareketler yapan, motorlu taşıtlara tutunan kullanıcılar var. Bu araçların bilinçli olarak kullanılması gerekiyor. Kask, reflektör gibi bisikletlilerin uyması zorunlu olan koruyucu ekipman kuralları, scooter sürenler için geçerli değil. Bisiklet yollarında bu araçlarla sık sık burun buruna geliyoruz, çok fazla kaza yaşanıyor. Kural ve denetim öncelikli ihtiyaçlar. Ayrıca bu araçların bisiklet yollarına, kaldırımlara, engelli şeritlerine atılmasını engelleyecek bir park sistemi geliştirilmeli.”

TRAFİKTE ÖLÜM OYUNLARI

Antalya Büyükşehir Belediyesi Gençlik ve Spor Hizmetleri Şube Müdürü Hayat Ekici Gürkan, şehirde güvenli scooter kullanımı için bir adım atarak güvenli sürüş eğitimlerine başladıklarını belirtti. Milli Eğitim ve ilgili kurumların iş birliğiyle bu eğitimlerin okullarda yaygınlaştırılmasını isteyen Gürkan, “Saha çalışmalarımızda gözlerimize inanamadığımız davranışlarla karşılaşıyoruz. Scooter üzerinde koltuk taşıyan mı dersiniz, hareket halineyken birbirlerinin omzuna çıkan, otobüslerin peşine takılan mı dersiniz, bunların hepsini gördük. Ters yönde kullanıyorlar, trafik işaretlerine uymuyorlar. Eğitimlerde gençlerin kuralları bilmediklerini görüyoruz."

GÜVENLİ SÜRÜŞ İÇİN SCOOTER KURALLARI

Hayat Ekici Gürkan, scooter üzerinde güvenli sürüş için uyulması gereken kuralları şöyle sıraladı:

• 15 yaşın altında kullanılmamalı.
• Can güvenliği için kesinlikle tek kişi binilmeli.
• Kullanıcılar reflektörlü yelek, kask gibi koruyucu ekipmanlar kullanmalı.
• Yaya yollarında ve bisiklet yolu varsa motorlu taşıt yolunda kullanılmamalı.
• Saatte 20 kilometre hızın üzerine çıkılmamalı, saatte 50 kilometre hız sınırı olan taşıt yolları kullanılmamalı.
• Kullanırken telefonla konuşulmamalı.
• Sırt çantası dışında bir eşya taşınmamalı.
• Engellilerin hareketini, bisiklet ve araç trafiğini engellemeyecek şekilde park edilmeli.
  
  

'TEK YOL DİKKATLİ OL'

Antalya Gençlik ve Spor Merkezi tarafından ‘Tek yol dikkatli ol’ sloganıyla bu araçların yanlış ve doğru kullanımlarını gösteren bir farkındalık videosu hazırlandı. Çekimlerinde Antalya Gençlik Meclisi üyelerinin yer aldığı videoda scooter kullanıcılarına dikkat etmeleri gereken kurallar anlatıldı.

Kuralsız scooter kullanımına karşı ses verenler arasında yer alan Antalyaspor taraftar grubu ‘07 Gençlik’ de başlattığı #KuralsızScooteraDur kampanyası ile yasa koyuculara bu alanda düzenleme çağrısı yaptı. Scooter kullanımına acilen yaş sınırı getirilmesini isteyen 07 Gençlik Grubu, araçların 6 ayda bir trafik muayenesinden geçirilmesini ve araç trafiğinin yoğun olduğu bölgelere ‘Scooter çıkabilir’ yazılı uyarı levhaları konulmasını istedi.