Küçük yalanların gölgesinde
Asghar Farhadi, 2009 yapımı filmi Elly Hakkında / About Elly ile katıldığı Berlin Film Festivali’nden Gümüş Ayı Ödülü ile dönmüştü. Film, masum yalanların getirdiği büyük açmazları işliyor. Basit bir gerçekten hareketle katmanlı bir edebi anlatıma doğru yolculuğa çıkarıyor sizi yönetmen.
Esra Karataş [email protected]
Her gün önünden geçip gittiğimiz hikayeleri olağanüstü yalınlık ve derinlikle anlatır Asghar Farhadi. Yaptığı dört filmde övgülere ve ödüllere boğulması da bundan. Her filminde basit bir hikâye anlatır, ancak bu anlatım içinde pek çok çetrefil hikâye barındırır. Farhadi asıl hikâyeyi sükunetini koruyarak aktarırken, metaforik anlatımı ve kamera kullanımıyla sürekli bir gerilim ortamı yaratır.
Yarattığı bu gerilim ve şüphe ortamı bir toplumsal yarayı kanatarak hikâyeyi büyüyen bir sorun yumağına dönüştürür. En nihayetinde işaret ettiği insanın derinliklerine inip onu bütün açmazlarıyla ortaya koyarken insanın kendini ve toplumu tanımasına da hizmet eder. Bu anlamda Farhadi aynı zamanda o filmin romanını yazar bir bakıma. Türleri harmanladığı filmlerinde, polisiye, suç, suçlu, kadın ve insan olmak sorunlarına parmak basar. Onun filmlerini izlemek sürekli tetikte olmayı gerektirir. Her ayrıntı bir sonraki olayın habercisidir…
Farhadi, Elly Hakkında’da bir yalanın peşine düşer. Günlük hayatta söylenen küçük küçük yalanların büyüyüp bir yumağa dönüşüp nasıl arkasından sürüklediğine tanıklık ederiz filmde. Hepsi üniversiteden arkadaş, çoluk çocuğa karışmış insanların karıştığı yalan geri dönülmez, kabul edilemez olur ve nihayetinde hepsinin masumiyeti sorgulanır hale gelir. Bu noktada Farhadi’nin senaryosu altı son derece sağlam bir biçimde doldurulmuş katmanlı bir hikâyeye dönüşür.
"Elly Hakkında" film afişi
Çocukken söylenen masum yalanların başınıza iş açmasına benzer bir durumla karşı karşıya kalırsınız. Annenizin verdiği ceza babanızın işten eve gelmesiyle son bulmayacaktır. Farhadi trajediyi sonuna kadar korur. Onun kamerasında hayatı toz pembe göremeyiz.
Aynı üniversiteden mezun 3 çift, Alman eşinden boşanan arkadaşları Ahmad’ın İran’a dönüşünü kutlamak için kısa bir tatil planlar. Tatili planlayan Sepideh, Ahmad’la çocuklarının İngilizce öğretmenleri Elly arasında çöpçatanlığa soyunur. Elly’yi de ikna ederek hep beraber Hazar kıyısında, İran’ın kuzeyinde bir bölgede üç gün sürecek bir tatile çıkarlar. Her şeyi planlayan ve işleri yoluna koyan Sepideh işlerin istediği gitmesi için küçük yalanlar söylemekten kaçınmaz. Sıkıştığı her an bir yalan uydurur.
Kiraladıkları evde kalamayacaklarını öğrenince metruk bir evi temizleyerek kalmaya çalışırlar. Bu yıkık dökük ev bile topluluğun canını sıkmaz. Son derece keyifle, güle oynaya evi temizlerler. Ancak evin metruk hali ve denizin hırçın boz bulanık dalgaları topluluğun neşesiyle zıtlık oluşturur. Yönetmenin bu bilinçli tercihinin filme katkısı yadsınamaz.
Elly’nin belli belirsiz tedirginliği izleyici için soru işaretleriyle doludur başından beri. Topluluk gibi biz de Elly’nin sırrına olaylar geliştikçe vakıf oluruz. Elly ortadan kaybolduktan sonra topluluk içinde sorunlar büyür.
Herkes birbirini sorgular, suçlar bir ruh haline evrilir. Çözülmeler başladıkça içlerinde gizlediklerini ortaya dökerler bir bir. İşin içinden sıyrılmak için her defasında küçük yalanlara sığınırlar ancak bu küçük yalanlar büyük bir açmaza dönüşür.
Filmin başladığı andan itibaren kamera hareketleri topluluğun coşkusunu bize aktarmayı başarır. Kamera topluluğun bir parçasıymış gibi hareket eder. Özellikle topluluğun kıyıya doğru koştuğu titrek sahneler izleyiciyi anın içine hapseder. Farhadi’nin görüntüyü bulanıklaştırıp bir siluet halinde verdiği sahneler izleyicide merak ve şüphe uyandırır. Mesela çocuğun denizde oynadığı sahnede silikleşmesi ve kameranın uçurtmayı uçuran Elly’nin çocukça heyecanına kapılması izleyiciye bir rahatlama yaşatmaz. Aksine uçurtmanın neleri götüreceğini bekleriz, endişeyle.
Elly Hakkında polisiye, macera, gerilim türlerinden izler taşır, ancak filmin en önemli özelliği bu türleri harmanlayarak bir edebi kimlik oluşturma başarısıdır. Farhadi filmleri ve bakış açısı bu yüzden iz bırakır. Takdire şayan oyunculukların daha da güçlendirdiği bu filmi kaçırmayın ya da bir kez daha izleyin, pişman olmayacaksınız.
About Elly / Elly Hakkında
Yönetmen: Asghar Farhadi
Senaryo: Asghar Farhadi, Azad Jafarian
Oyuncular: Golshifteh Farahani, Shahab Hosseini, Taraneh Alidoosti
Yapım Yılı: 2009
Süre: 1s. 59 dk.