Sosyalist blok ve seçim barajı
SOL Parti ve TKP, benzer çağrılarla sosyalist partilerin bir blok oluşturması halinde seçim barajının aşılabileceğini ifade ediyor. Baraj yüzde 7. Barajı aşabilmek için 4 milyon 200 bin oya ihtiyaç var. HDP’nin bulunduğu ittifak ise, barajı daha rahat aşabileceğinden ittifakta yer alan TİP, EMEP gibi sosyalist partilerin daha şanslı olduğu gözüküyor.
Sosyalist partiler de, 2023 parlamento seçimlerinde iddialı olmaya başladılar. Hem SOL Parti, hem de TKP (Türkiye Komünist Partisi), benzer açıklamalar yaparak sosyalist partilerin bir blok oluşturmasını ve seçimlerde barajı aşma şansının bulunduğunu ifade ettiler.
SOL Parti, 2 Mart 2023 tarihinde yaptığı açıklamada, Sosyalist Güç Birliği ile birlikte tüm sosyalist parti ve hareketleri parlamento seçimlerinde sosyalist bir blok oluşturmaya çağırdı.
SOL Parti’nin açıklamasında, “Seçimlere katılma hakkı olan tüm partilerin kendi adı ve amblemiyle yer alacağı, katılma hakkı olmayan partilerin de kendi belirleyecekleri biçimde parçası olacakları sosyalist bir bloğu hep birlikte oluşturalım” denildi.
Sosyalist Güç Birliği, SOL Parti ile birlikte TKP, TKH (Türkiye Komünist Hareketi) ve Devrim Hareketi’nden oluşuyor.
TKP’NİN ÇAĞRISI
TKP de, 9 Mart 2023 günü yaptığı açıklamada, parlamento seçimi için sol, sosyalist, komünist partilere seçim ittifakı çağrısında bulundu. Açıklamada, “Parlamentoda temsiliyetinin önüne geçen seçim barajını aşma şansı doğmuştur" denildi.
TKP, Sosyalist Güç Birliği ile Emek ve Özgürlük İttifakı içinde yer alan ya da şu anda herhangi bir ittifakın parçası olmayan bütün sol, sosyalist, komünist partilere genel seçim ittifakında yer alabileceklerini ifade etti.
TKP’nin açıklamasında, “Partimiz emperyalizme, gericiliğe ve sömürüye karşı toplumda biriken tepkilerin gerçek bir siyasal enerjiye dönüşmesi için yakalanan fırsatın iyi değerlendirileceği inancıyla hareket edecek, peşin hüküm ve yargılardan uzak duracak ancak belirtilen ilke ve değerlerin muğlaklaştırıldığı ya da önemsizleştirildiği hiçbir platformda yer almayacaktır” şeklinde görüş belirtildi.
BARAJ YÜZDE 7
Yüksek Seçim Kurulu (YSK) verilerine göre, 2018 seçimlerindeki yurt içi kayıtlı seçmen sayısı, 56 milyon 322 bin 632 idi. Geçerli oy sayısı ise, 48 milyon 631 bin 366’ydı. 2023 seçimleri için de seçmen sayısının 60 milyonu geçeceği öngörülüyor.
Bu durumda, yüzde 7’lik seçim barajını geçmek için en az 4 milyon 200 bin kişinin oyuna ihtiyaç bulunuyor. Sosyalist partilerin bu oy oranını ve seçmen sayısını yakalayabilmesi biraz güç görünüyor.
Öte yandan HDP’nin (Halkların Demokratik Partisi) başını çektiği Emek ve Özgürlük İttifakı’nın ise baraj sorunu pek gözükmüyor. Yüzde 10-12 bandında bir oy alacağı hesaplanan HDP’nin ittifaktaki diğer ortaklarıyla birlikte yüzde 15’i zorlayabileceği de ifade ediliyor.
Nitekim, seçim istatistikleri ve araştırmalarıyla tanınan Dr. Sezgin Tüzün’ün Bianet haber sitesinde yer alan bir değerlendirmesinde böyle bir projeksiyon yapıldı. Dr. Tüzün, 11 Kasım 2022 tarihli Bianet’te yer alan değerlendirmesinde, 2023 seçmen sayısının 60 milyonu aşacağını (60 milyon 628 bin 550) belirtiyor.
TİP VE EMEP’İN ŞANSI
Sezgin Tüzün’ün yaptığı çalışmaya göre, seçime katılma oranının yüzde 80 olması halinde Cumhur İttifakı’nın (AKP + MHP + BBP) yüzde 36,2 oy alabileceği, diğer iki ittifakın ise (Millet İttifakı ile Emek ve Özgürlük İttifakı) yüzde 62,9 oy oranına ulaşabileceği öne sürülüyor.
Bu bağlamda Millet İttifakı’nın oy oranının yüzde 45,4 ile yüzde 50,1 arasında değişebileceği, Emek ve Özgürlük İttifakı’nın ise yüzde 15,2 ile yüzde 16,8 arasında oy alabileceği iddia ediliyor.
Bu durumda, Emek ve Özgürlük İttifakı’nda yer alan TİP (Türkiye İşçi Partisi), EMEP (Emek Partisi) gibi sosyalist partilerin seçim barajını aşma şansının daha fazla olduğu görülüyor. Bu ittifakta bulunan diğer sosyalist parti ve oluşumlar da şöyle:
EHP (Emekçi Hareket Partisi), TÖP (Toplumsal Özgürlük Partisi) ve SMF (Sosyalist Meclisler Federasyonu).
1960’LARIN TİP’İ
Türkiye’de parlamentoya ilk giren sosyalist parti, Türkiye İşçi Partisi’dir. 1961’de kurulan TİP, 1965 seçimlerinde yüzde 3’e yakın bir oy ve 15 milletvekili ile TBMM’de temsil edilmiştir.
TİP, 1965 seçimlerinde 276 bin 101 oy alarak yüzde 2,8’lik bir oy potansiyeline ulaşmıştır. O dönem Türkiye’de “Milli Bakiye” denilen bir seçim sistemi vardı. Bu sisteme göre, tüm seçim çevrelerinde artan oylar, seçim çevrelerinin birleştirilmesiyle oluşan “Ulusal Seçim Çevresi” içersinde tekrar değerlendiriliyordu. Yani ülke çapında alınan tek bir oy bile zayi olmuyordu.
TİP, Meclis'te 15 milletvekili ile temsil edilmesine rağmen 450 kişilik parlamentoda güçlü bir muhalefet odağı olmuştu. Ancak egemen güçler ve sermaye sınıfı, TİP’in bu gücünden korktuğu için seçim sistemini değiştirdi.
Milli bakiye sistemi ortadan kaldırıldığından ve sol kesimdeki kimi tartışma ve anlaşmazlık nedeniyle TİP’in oyu 1969 seçimlerinde 243 bin 631’e geriledi. Yani oyu ve oy oranı (yüzde 2,6) biraz düştü ve milletvekili sayısı da yeni sisteme göre sadece 2 oldu.
Bakalım önümüzdeki 2023 seçimlerinde sosyalist partiler nasıl bir performans gösterecekler? Tabii ki dileğimiz Sosyalist Güç Birliği’ndeki partilerle birlikte Emek ve Özgürlük İttifakı’nda yer alan tüm sosyalist partilerin parlamentoda temsil edilmesidir…