Kadın Futbolu’na Dair 6: Federasyonun yetkisi var mı ki?

Erdem Göktürk*

Kadın futboluna dair Kulüpler Birliği önerilerine altıncı yazımız ile devam ediyoruz. Sayın Nihat Özdemir’in beyanlarında yer bulan “kadın futbolunu geliştireceğiz” ifadesi için Türkiye Futbol Federasyonu’nun yapması gerekenleri, ilgilenenler ile şeffaf şekilde paylaşmayı sürdüreceğiz. İlk yazıda, ayrı bir Kadın Futbol Departmanı ve kadın futbol stratejisi oluşturulmasının Türk kadınları ve kız çocukların futbol oynama hakları açısından zorunlu olduğunu anlatmıştık. İkinci yazımızda ise kademeleri doğru tasarlanmış bir ligin, profesyonel elit yapıyı ve spora erişim hakkını sağlayacak şekilde yerelliği kapsaması gerekliliğini vurguladık. Üçüncü yazımızda, nitelikli oyuncu yetiştirmek için yapılanları ve yapılmayanları işledik. Dördüncü yazımızda cinsiyet eşitliği, beşinci yazımızda güvenli spor olanakları açısından değerlendirdik durumu. Bugün ise kadın futbolunun ve kadın temsili konusuna değineceğiz.

FEDERASYON NE DEMEK?

İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Müdürlüğü “Federasyon”u en az beş derneğin bir araya gelerek kurduğu üst yapı olarak tanımlıyor. Türkiye Futbol Federasyonu da, her ne kadar özel bir kanun ile kurulmuş olsa dahi, TFF Statüsü’nün ikinci maddesinde belirtildiği gibi üyelerden oluşmaktadır. Bu üyeler federasyon seçimlerine delege olarak katılabilmekte, federasyonu oluşturan alt ögeler olarak tanımlanmaktadırlar.

TFF’DE HER 28 PROFESYONEL OYA BİR AMATÖR OY VAR

Halihazırda TFF ana olarak Erkek Profesyonel Futbol Kulüpleri’ni kapsamaktadır. Profesyonel lige her çıkan kulüp TFF’nin doğal üyesi sayılmaktadır. Genel kurulda 126’sı süperlig olmak üzere, toplam 251 delege ile temsil edilmektedir. Futbol dünyasının diğer önemli grubu olan amatörlerin derneği Türkiye Amatör Spor Kulüpleri Konfederasyonu da TFF üyesidir. Ancak amatörlerin toplam genel kurul delege sayısı yalnızca dokuzdur.

HERKES BURADA, BİRİSİ DIŞINDA

Futbolun her yönünden tüm paydaşlar, hem federasyon üyesi, hem de genel kurul delegesi olarak yerlerini almış durumdalar. Profesyonel Futbolcular Derneği (6 delege), Türkiye Futbol Antrenörleri Derneği (6 delege), Türkiye Faal Futbol Hakemleri ve Gözlemcileri derneği (6 delege) diğer kurumsal üyeler. Bunlar dışında engelli spor federasyonları da federasyon üyesi ve başkanları ile temsil ediliyor. FIFA veya UEFA İcra Kurulu’nda görev yapmış, komitelerinde fiilen en az on yıl görev alan ve daha önce Türkiye Futbol Federasyonu başkanlığı yapmış kişiler de üyeler. Çok geniş kapsamlı bir üye yelpazesi var. Bir tek eksik var bu resimde.

FEDERASYON KADIN FUTBOLU’NDA YETKİLİ Mİ?

Yasal mevzuat açısından, 5894 numaralı kanuna istinaden TFF Türkiye’deki tüm futbol faaliyetlerinden sorumlu. Ancak Federasyon kendi yapısı içinde kadın kulüplerine temsil olanağı sağlamıyor. Dolayısıyla içinde kurumunda üyelik olanağı vermediği bir alan üzerinde uygulama yapıyor.

Kadın futbolunda profesyonellik olmadığı için kulüplerin bu kanaldan üyelik şansı yok. Türkiye Amatör Spor Kulüpleri Konfederasyonu başkanı ve TFF Başkan vekili Ali Düşmez de defalarca kadın futbolunun amatör yapı içinde temsil edilmediğini belirtti. Amatör Kurul da ligler konusunda herhangi bir şey yapmıyor. Engelliler Federasyonları da kadın futbolunu temsil etmediğine göre, Federasyon’da kadın futbolu temsil edilmiyor.

ÜÇ ÇÖZÜM YOLU VAR

Birinci çözüm, kadın futboluna profesyonelliğin girişi ile birlikte profesyonel kadın futbol kulüplerinin TFF’nin doğal üyesi sayılmaları. En kolay, ancak mevcut yapı içinde zaman alacak bir çözüm bu.

Profesyonellikten bağımsız olarak TASKK’ın kadın futbol kulüplerini temsil etmesini sağlamak da olası. Bunu yapabilmek için TASKK yönetim kurulunda kadın futbolu temsilcilerinin bulunmaları ve TASKK’tan federasyon genel kuruluna gönderilecek delegelere ek olarak kadın futbol delegelerinin de gönderilmesi sağlanmalıdır. Bu, bu yıl yapılacak olan TASKK genel kurulunda karara bağlanabilir.

Bu yollardan sonuç alınamıyor ise, son çare Kadın Futbol Kulüpleri Derneği’nin TFF Statüsünün 2.Bölüm 11.Maddesi’ne dayanarak TFF’ye üyelik ve delege başvurusunda bulunması olacaktır. Doğal olarak bu zor bir hazırlık süreci ve hukuksal olarak detaylı bir çalışma gerektirecektri. Ancak temsil sorunu çözülmediği takdirde elde kalan tek seçenek budur.

KADIN TEMSİLİ İSE DAHA TEMEL BİR PROBLEM

Kadınların her alanda, eşit fırsatlar sağlanarak temsillerinin artırılması gerekiyor. Futbolcuların yanında futbola emek veren antrenör, hakem ve yönetici kadınların sayılarının artırılması, gelişimlerinin hızlandırılması büyük önem taşıyor.

2016’DA MHK’DE NE OLDU?

Türkiye Futbol Federasyonu’nda şu anda Üst Klasman veya Klasman düzeyinde kadın hakem bulunmuyor. Mevcut Bölgesel hakemlerimizin bu düzeye yetiştirilmeleri gerekiyor. Toplam kırk kadın hakem Bölgesel düzeyde görev yapıyor. Üç hakemimiz, Melis Özçiğdem, Neslihan Muratdağı ve Cansu Tiryaki FIFA hakemi olarak belirlenmiş durumda. Erkek hakemler arasında ise yedi Üst Klasman hakemi FIFA hakemi olarak bildirilmiş.

Son zamanların başarılı hakemlerinden Melis Özçiğdem’in 2016 yılına kadar 13 TFF 3. Lig maçında hakemlik yapabildiğini, ancak sonrasında bir kez dahi profesyonel liglerde hakem olarak sahaya çıkamamasının nedenini kendimize sormamız gerekiyor. Bu tarihten sonra Özçiğdem’in kariyeri Bölgesel Amatör Lig’de hakemlik ve TFF 3. Lig’de dördüncü hakemlikten ibaret. Dört yıl süresinde maç alabilme düzeyinde geriye götürürken, FIFA hakemi yapabilmekte gelişim olarak bir gariplik yok mu?

Aynı sorun Neslihan Muratdağı için de geçerli. Muratdağı da 2016 öncesi üç TFF 3. Lig maçı yönetirken, bir daha profesyonel maçlarda görev verilmemiş. Kadın hakemlere maç verilmesindeki bu değişimin 2016 Ağustos’unda Yusuf Namoğlu’nun Merkez Hakem Kurulu’nda göreve gelmesi ile olduğu açık. MHK’nin şimdiki başkanı Zekeriya Alp’in kadın hakemlere üst düzey maç atanmaması sorununu çözmesi, ayrımcılığın önlenmesi ve kadın hakemlerin Üst Klasman’da temsili için büyük önem arz ediyor.

'TEKNİK ADAM' YAZMAYI BIRAKSAK ARTIK?

Antrenörlük yapmayı hedefleyen bir kadın futbolcunun karşısına önce “TFF Teknik Adamların Eğitimi ve Sınıflandırılması” talimatı geliyor. Açık ki bu sınıflandırma kadınları kapsamıyor.

Teknik Adam talimatına göre Kadın Futbol liglerinde onbeş yıl forma giyen bir kadın, ligler amatör statüde görüldüğü için, bir yıl profesyonel sözleşme imzalayan ama sahaya adımını atmayan bir erkekten daha az puan kazanabiliyor antrenörlük kurs başvurusunda. Benzer bir durum UEFA B kursuna girerken de bulunuyor.

UEFA A için daha ilginç bir durum var. Kadınlar 1. Lig’de görev yapan teknik sorumlular, ilgili sürede erkek ligleri için alınan en yüksek puanın yarısı kadar puan alabiliyorlar. Örnek vererek açıklarsak, beş yıl Kadınlar 1. Lig’de görev yapan bir teknik sorumlu, bir yıl profesyonel takımların U15 takımlarında teknik sorumluluk yapmış bir antrenörden ancak bir tık daha yüksek puan alabiliyor.

Kulüpler Birliği Federasyon’dan bu puanlama eşitsizliğini gidermesini talep ediyor. Puanlamaların kadınların lig gerçeklerine uygun şekilde yeniden düzenlenmesi gerekiyor. Zaten istihdam zorlukları nedeni ile farklı alanlara kayan kadın antrenörlerin, antrenörlük mesleğine çekilmesi çok önemli.

Kadın antrenörlerin istihdamına yönelik olarak, Bölgesel Amatör Lig’de uygulanan altyapı antrenör teşviklerinin kadın antrenörler için Kadın Futbol Ligleri’nde uygulanması da talepler arasında. Kadın antrenörlerin gelişimlerini hızlandırabilmek için eğitimler düzenlenmesi, kurslarda öncelik ve destek sağlanması isteniyor.

Bölgesel Amatör Lig’lerin, Kadın Ligleri’nden tam on kat daha fazla teşvik aldığına önceki yazılarda değinmiştik. Bu ligde teknik sorumlu olmak için UEFA B belgesi yetiyor. Oysa, kısıtlı destek nedeni ile bir avuç gönüllü antrenörün emeği ile ilerlemeye çalışan Kadın Futbol 1. Lig için bu sezon UEFA A belgesi isteniyor. Profesyonelliğin ve lige fon girişinin olmadığı Kadın Futbol Ligi’nde, sürekliliğin sağlanması ancak ortalama olarak 5,2 yıl aynı takımda çalışan antrenörlerin özverisi ile mümkün olabilmektedir. Bu nedenle Kulüpler Birliği özel bir UEFA A kursu açılmasını, ya da uygulamanın daha sonraya ertelenmesini talep etmektedir.

KADIN YÖNETİCİ YÖNETİMDE OLMALI, SAHADA DEĞİL

Kadınların futbolun yönetim kademelerinde de temsil edilmeleri önemli. Bu amaçla, tanımlanmış bir geçiş döneminin ardından, kadın futbolunda faaliyet gösteren tüm kulüplerin yönetim kurullarında kadın üye bulundurma zorunluluğu getirilmelidir.

Halihazırda uygulaması yapılan, ancak yönetici geliştirmekte bir faydası görülmeyen, sahada kadın yönetici bulundurma şartı ise kaldırılmalıdır. Bu zorunluluğun ihtar dışında bir yaptırımı da olmadığı için TFF kurullarını gereksiz meşgul etmektedir. Sahadaki kadın yöneticinin kadın sporcular ile erkek antrenörler arasında iletişim sağlaması konusu ise, yeterli kadın antrenör geliştirilip, istihdam desteği verilerek çözümlenmelidir.

Federasyonun yükümlülüğünü hiç unutmayalım

Türkiye’nin imzaladığı pek çok uluslararası sözleşmede, kadınlar ve kız çocuklarının spora erişimi konusunda eşitlik taahhüt etmiştir. Türkiye Futbol Federasyonu ise 5894 numaralı kanun ile tüm futbol aktiviteleri için tekel olarak belirlenmiştir. Federasyonun kadınlara ve kız çocuklarına sağlıklı ve eşit futbol oynatma konusunda yükümlülüğü vardır.

KULÜPLERİN TEMSİLE DAİR TALEPLERİ

Kulüpler Birliği, hem kadın futbol kulüpleri, hem de kadınlar için adil temsil haklarını talep etmektedir.

Futbol Federasyonu üyeliği konusu netleştirilmeli, genel kurulda delege temsili sağlanmalıdır.

Kadın hakemlere yetişebilecekleri üst düzey maç atamaları yapılarak Üst Klasman’a kadın hakem çıkartılmalıdır.

Kadın antrenörler için fırsat eşitliği düzenlemeler ve istihdam destekleri sağlanmalıdır.

Kulüplerde kadın yönetim kurulu üyesi, kadın ligleri için zorunlu olmalıdır.

Bunların gerçekleşebilmesi için Kadın Futbolu, mevcut olan Futbol Gelişim Direktörlüğüne eklemlenmiş yapıdan kurtarılmalı ve ayrı bir departman olarak yapılandırılmalıdır.

Bir sonraki yazıda Kadın Futbol Kulüpler Birliği taleplerine özet olarak bakacağız.

* Kadın Futbol Kulüpleri Derneği Başkanı; Kız çocuklara spor yolu ile gelişim fırsatları sağlamayı hedefleyen İstanbul Defnespor Başkanı

Kadın Futbolu’na dair 1: Onbeş yıldır hâlâ bilmiyoruz

Kadın Futbolu’na dair 2: Amaçsız lig olmaz!

Kadın Futbolu’na Dair 3: Nitelikli oyuncu mu dediniz?

Kadın Futbolu’na Dair 4: Bu kadar destek yeter sana

Kadın Futbolu’na Dair 5: Sen tuvalete gir, ben kapıyı tutarım