Sri Lanka'dan Peru’ya: Halklar ekonomik krize karşı sokaklarda

DUVAR - Dünyanın pek çok ülkesinde halklar işsizlik ve yoksulluğun derinleştiği ekonomik krizi protesto etmek için sokaklarda. Artan gıda ve akaryakıt fiyatları birçok ülkenin temel gündemi.

Dünya, pandeminin etkisinden hala çıkamamışken ve iklim krizinin endişe verici boyutlarına şahit olmuşken, Ukrayna savaşının yarattığı küresel buğday, gübre ve akaryakıt fiyat artışlarıyla yeni bir krize sürükleniyor. Sri Lanka'dan Peru’ya kadar uzanan öfke ise Rusya-Ukrayna savaşı sonrası halihazırda olan ekonomik krizin derinleşmesiyle sokaklara yansıyor. 

Buğday, mısır ve bitkisel yağ ihracatçısı Ukrayna’daki savaş dünyadaki arz krizini artırırken Rusya’nın da yaptırımlar nedeniyle ihracat edemediği buğday ve gübre, pek çok ülkede gıdada fiyatların artmasına neden oldu.

CNN’e göre, Ukrayna’nın buğday ve mısır ihracatının yüzde 40’ı Orta Doğu’ya gidiyor. Akaryakıt fiyatları da geçen yıla göre yüzde 60 arttı. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) 8 Nisan’da yayımladığı rakamlara göre, Şubat ayına göre Mart ayında FAO Gıda Fiyat Endeksi yaklaşık yüzde 13 artışla 159.3 puana ulaştı.

ASYA

22 milyonluk nüfusu olan ada ülkesi Sri Lanka’da ekonomik krizin tetiklediği siyasi kriz, sokağa çıkma yasakları olmasına rağmen yurttaşların sokaklara dökülmesine neden oldu. Güney Asya ülkesinde derin bir borç batağı, eksiye düşen döviz rezervleri ve pandeminin turizm sektöründe yarattığı tahribat, ülkeyi enerji satın alamama noktasına getirmiş, protestolar nedeniyle bakanlar peş peşe istifa etmişti.

Enflasyonun yüzde 14 seviyelerine geldiği Sri Lanka’da hükümet Uluslararası Para Fonu’ndan (IMF) kurtarma paketi almaya çalışsa da yurttaşlar artan işsizlik ve yoksulluğun ortasında IMF kredilerinin daha fazla kemer sıkma politikaları anlamına geleceğini savunuyor.

Pakistan’da ise artan gıda ve akaryakıt nedeniyle protestolar düzenlenirken hükümette yaşanan siyasi kriz hafta sonu Başbakan İmran Han'ın güvensizlik oylamasıyla görevden alınmasıyla sonuçlandı.

ORTA DOĞU VE AFRİKA

Karadeniz’den gelen gıda ithalatına bağımlı olan ülkelerden biri de ekonomik krizin gitgide derinleştiği Lübnan. Lübnan’da buğday tedarikinin yüzde 70-80’i Rusya ve Ukrayna’dan geliyor. 2020’de Beyrut Limanında meydana gelen patlamada, buğday ambarları önemli derecede hasar görmüştü.

Dünyanın en büyük buğday ithalatçısı olan Mısır’da hükümet alternatif arayışına girdi, sübvansiyon olmayan ekmeklerde sabit fiyat uygulamasına gitti. Ukrayna-Rusya savaşı sonrası Hindistan ve Arjantin’de buğday sağlamaya yöneldi.

İklim krizinin yanı sıra savaşların olduğu Etiyopya, Somali, Güney Sudan ve Burkina Faso’da gıda güvenliği krizi kıtada yaşayan nüfusun yüzde 25’ini etkilemiş durumda. 2021’in başından bu yana Batı ve Orta Afrika’da pek çok darbe meydana geldi. Yükselen gıda ve enerji fiyatlarıyla, Afrika’yı yeni zorluklar bekliyor.

GÜNEY AMERİKA

Peru'da geçen yıl kamucu politikaları savunarak iktidara gelen Peru Libre Partisi'nin lideri Devlet Başkanı Pedro Castillo ülkede akaryakıt ve gübre zammı nedeniyle protesto edildi. Castillo başkent Lima’da ve liman şehri Callao’da düzenlenen protestoların ardından sokağa çıkma yasağı ilan etti. Daha sonra yasakları kaldıran Callao, halka “sakinlik ve sükûnet” çağrısı yaptı. Ancak ülkede başta tır şoförleri artan akaryakıt fiyatları nedeniyle protestolara devam ediyor.

AVRUPA

Geçen hafta, komşu Yunanistan’da binlerce işçi ülkenin en büyük sendikalarının çağrısıyla sokaklara çıktı, birçok sektörden işçiler yükselen enflasyon karşısında eriyen ücretlerde artış talep etti.

Öte yandan gıda ve akaryakıt krizi, Fransa'da bu hafta sonu yapılan seçimlerin de ana konu başlıkları arasında yer aldı. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron "orta ve dar gelirli ailelere gıda desteği sağlama konusunun gündeminde olduğunu" söylemişti. Macron ile birlikte ikinci tura kalan aşırı sağcı Ulusal Birlik Partisi lideri Marine Le Pen, seçildiği takdirde yükselen hayat pahalılığına karşı mücadele edeceği vaadinde bulunmuştu. (DIŞ HABERLER)