Takımlar karma, rakip ortak: Cinsiyetçi futbola karşı Linyit Ligi

İZMİR - Bornova’nın merkezinde bulunan Büyükpark’ta toplanan gençler yaklaşık 3 yıldır ‘karma futbol’ oynuyor. ‘Bornova Linyit Spor’ olarak başlayan hikaye, son bir yıl içerisinde artan katılımlarla birlikte ‘Linyit Ligi’ adı altında devam ediyor. Fakat her salı günü oynanan maçların kuralları da, atmosferi de bildiğimiz ‘futboldan’ biraz farklı. Modern futbol çoğunlukla eril bir çehrede bize rekabet ve hırs odaklı bir oyun sunarken Linyit Ligi’nde takımların organizasyonu ve maç kuralları tam da bunlara karşı organize ediliyor.

‘İKİ TAŞIN ARASINDAKİ FUTBOL’

Yazdıkları manifestoda kendini ‘cinsiyetçi ve endüstriyel futbol anlayışına karşı, normalde futbol oynamaya daha az alan bulan herkesi oyuna katmayı amaçlayan bir grup’ olarak tanımlayan Bornova Linyit Spor, oynadıkları futbolu ‘mahalle futbolu’ olarak görüyor:

“Futbol denilen bu basit oyunu, en basit ve mümkünse en eğlenceli şekilde oynamak istiyoruz. Eskiden mahalle arasında iki taşı koyup oynadığımız oyun her ne ise, burada oynadığımız oyun da aynı mahalle ortamını taşıyor.”

Manifestonun devamında ise şu ifadeler yer alıyor: “Beceri, başarı, skor odaklı bir oyun değil bizim oynadığımız. Bunların yerine kolektif bir futbol anlayışıyla paylaşımı ön plana koyuyoruz. A ya da B takımını değil, hep birlikte oyunu; yıldız oyuncuyu değil kişisel gelişimi öncelik olarak görüyoruz. Yani bir kişinin golünü ya da güzel bir hareketini hepimizin golü/hareketi olarak algılıyoruz. Elbette oynadığımız oyunda iki takım var. Doğası gereği çekişmeli bir oyun bu. Ancak oyun doğası ne cinsiyetçi paslara ne de ’erkek hırsına' gerekçe değil. Her hareketimizde bunu hatırlamak gerekiyor. Oyun içinde keyif alma amacıyla kendimizden çok saha arkadaşlarımızı önemseyerek maç oynuyoruz. Bizim için futbol muhabbettir, geyiktir, goygoydur.”

‘BU BASİT OYUN, DOĞASINDA OLMAYAN KURALLARA YENİK DÜŞMÜŞTÜR’

Büyükpark’ta ‘karma futbol’ oynayan Bornova Linyit Sporluların çıkarttığı bir fanzin de var: Linyitçiler. Henüz sadece tek sayısı çıkan dergide yer alan bir yazı, bize takımın karma futbol anlayışını özetler nitelikte. Hayatın değil ama futbol topunun kendilerini sürüklediği yerin karma futbol olduğunu söyleyen Linyitçiler şöyle diyor:

“Metin Kurt’un ‘futbol borsada değil, arsada güzeldir’ sözü sadece futbolun kapitalistleşen şirketleşen kısmına bir vurgu değildi. Bu basit oyun için iki taş, boş arazi ve bir topa ihtiyaç vardı. İşte bu kadar sade bir mesele. Karma futbol tarihinin ilk kaydı sokakta tutulmuştu. Otomobil istilasından önce ara sokaklarda, beton lobisi arsalara çökmeden önce boş alanlarda, sonrasında da toprak sahalarda birçok çocuk karma futbol oynamıştır. Bazen öğlen sıcağının ortasında, bazen de akşam ezanı okunana kadar çılgıncasına pabuç eskitilmiştir. Bugün oynamaya çalıştığımız oyun nostaljik bir tekerrürden ibaret değil elbette. Ancak mahallede bir kütle çekim merkezi yarattığı aşikar. Bu basit oyun artık kendi oyun kurallarından ziyade doğasında olmayan kurallara yenik düşmüştür.”

Linyitçiler; Metin Kurt’un, Eser Özaltındere ve Olcay Gegeoğlu ile birlikte yazdıkları Kitle Sporuna Neden Hayır adlı köşe yazısından alıntı yaparak “…sporların kralı olarak bilinen futbolu ele alacak olursak: puan verme, gol averajı yapma, kümeden düşme, kümeden çıkma vb. kurallar, futbol oyununda bulunmayan dış kurallardır…” ifadelerini vurguluyor ve şöyle yazıyorlar:

“Her şeyin alınıp-satılabilen metalaşma ile karakterize edilen bu süreçte bunları anlamanın zorluklarının farkındayız. Sınırları zorlayan hırslarımızı, bizi kuşatan rekabet duygusunu, futbolu Romalı lejyonların yaptığı bir aktiviteye dönüştüren hakim anlayışı karşımıza alarak, keskin bir bıçakla karşı çıkıyoruz. Bireysel yetenekleri köreltmeden kolektivizmde, dayanışmayı temel alan hakemsiz futbolda ve bunların hepsinden daha önemli olanı cinsiyet farkı gözetmeksizin KARMA futbolda ısrar edeceğiz. Ve elbette maçtan önce ve sonrasında terli terli bira içmeye devam edeceğiz.”

LİNYİT LİGİ'NDE KURALLAR

Manifestoda geçen karma futbol anlayışının hayata daha kolay geçirilmesi için koyulmuş bazı kurallar var. Katılımların artmasıyla birlikte rutin maçların yanı sıra ‘Linyit Ligi’ ismiyle 7 Mayıs’ta açılışı yapılan organizasyonda her takım için geçerli ‘erkek kotası’ uygulanıyor. Maç içerisinde anlaşmazlıkları ya da Linyit Ligi’nin tarif ettiği şekilde ‘mızmızlıkları’ önlemek ise takım oyuncuları kadar kaptanların sorumluluğunda.

Bir de puan sistemi var ki ister istemez karşılaşılan ‘eril, bireysel ve rekabetçi oyun anlayışına’ karşı bir yanıt olarak düşünülmüş. Çünkü puanlar beraberlik ve mağlubiyet kadar futbolun farklı yönleri de değerlendirilerek oluşuyor. Kimliği gizli tutulan bir gözlemcinin izlediği maçlarda takımlara kolektif oyun, cinsiyet eşitlikçi oyun ve sert/tehlikesiz oyun gibi kategorilerde puanlar veriliyor. Dolayısıyla lig tablosunun sadece sonuç değil aynı zamanda süreç odaklı olması hedefleniyor.

Amatör olarak futbol oynayan ve her zaman da öyle oynamaktan yana olduklarını söyleyen Bornova Linyit Sporlular, ‘karma futbol’ anlayışını diğer benzer örneklerle birlikte geliştirmeyi hedefliyorlar.