Toplumcu bir belediye başkanı ve gözde bir kent: Foça     

Nihat Dirim anısına...
"Bu şehir hep arkandan gelecektir"
Konstantin Kavafis

Nihat Dirim ve Foça! Foça sadece Türkiye’den değil dünyanın pek çok ülkesinden insanların görmek istediği, görünce de yaşamak için tercih ettiği bir yerleşmedir. Foça doğası, mimari ve arkeolojik mirası ve kültürel zenginlikleri ile gözde bir şehirdir. Dahası yaşam kültürü ve toplumsal atmosferi...

Foça yaşanmışlıkları, alışkanlıkları, acıları, sevinçleri, sevdaları, rüzgarları, sıcakları, yakamozları, dalgaları, çırpıntıları “kara taşı” ile insanı kendine bağlar. Öyle olmasa, Foça’dan gitmek zorunda kalanlar, gidenler, gidebilenler, Foça’yı yanlarında götürmeye çalışırlar mıydı; hep Foça’ya benzer yerler seçerler miydi yerleşmek için! Arkada bırakıp, unutup gitmek varken, gittikleri yerleri hep asıl memleketlerine, Foça’larına benzetmeye çalışırlar mıydı!

Foça’dan giden göçmenlerin Yunanistan’da kurdukları Palea Fokea- Eski Foça’ya ilk kez 1990’ların başında, Foça Belediye Başkanı Nihat Dirim’le birlikte gittim. Pire-Faliron kıyı yolu üzerinden P. Fokea’ya ulaşınca gördüklerim, kokladıklarım, duyduklarım Foça özleminin güçlü kanıtlarıydı.

P. Fokea girişindeki okaliptüslü yol, Yeni Foça yönünden Foça’ya girişin kopyası gibiydi. Adalarla kuşatılmış göle benzeyen denizi, Foça denizinin ikizi gibi idi. Yamaçlardaki bitki örtüsünün yaydığı gün yanığı ot kokusu bile aynıydı.

P. Fokea Belediye Binası önünde beklenmedik bir kalabalık vardı. Kara çarşaflı nineler, posbıyıklı bastonlu amcalar… Çoğu Türkçe anlayan ve konuşabilen ileri yaşlı kadın, erkek, genç, çocuk “Foçalı” “esas” memleketin başkanını karşılamak için bekleşiyordu.

Nihat Dirim’e gösterdikleri muhteşem karşılama, sevgi, kucaklayış ve dokunuşları, bir konuk karşılamanın çok ötesinde, yıllar-yıllar sonra Memleketten-memlekete gelen, çok özlenen bir yakına, bir sevgiliye, bir evlada sunulabilecek türdendi. İnsan hiç tanımadığı birini böyle hasretle kucaklayıp çığlık atar mı? Öyleydi buluşma. Hayır; kavuşma daha doğru!

Zorunlu göçün Ege’nin iki kıyısındaki Foçalılarda düşmanlık yerine hasret biriktirdiğinin resmiydi bu! İki yaka Foça’larının belediye yöneticilerinin öncülüğünde Foça ve P. Fokea yakınlaşması, ayrılığın -düşmanlık değil- özlem biriktirmiş olduğunu açığa çıkarmıştı.

BELEDİYE, POLİTİKA, PLANLAMA

Nihat Dirim bilge ve toplumcu bir siyaset önderi olarak, iki yakadaki bu toplumsal barış özlemini, belediyeciliğinin temel dayanaklarından biri haline getirmiştir. Foça’ların; barış kenti kimliklerini perkitici yönde olgunlaştırmış, barış fikrinin -demokrasi gibi- köklü bir toplumsal değer olarak yaygınlaşmasını sağlamıştır. Kuşkusuz Foça’yı bu kadar gözde yapan unsurlardan biri de barış kenti olmasıdır.

Foça’nın 1980 sonrası devlet eliyle kışkırtılan inşaat sektörü, kıyılara göç ve ikinci konut tahribatından nasıl bu kadar az zararla bugünlere ulaştığı belediye, politika, planlama ve uygulama bütünlüğü görülmeden kavranamaz.

Foça; Nazım ve Uygulama İmar Planları “Koruma Amaçlı” tamlamasıyla Gayrı Menkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından tescil edilmiş ilk imar planlarına sahiptir. İller Bankası İmar Planlama Dairesi Başkanlığında, Şehir Plancıları Selçuk Yener-Ömer Kral imzalarını taşıyan, 1)5000-1/1000 Foça-Yeni Foça Planları onaylanalı henüz on yıl geçmişti ki; bu planların anlamını iyi kavrayan Nihat Dirim, neo-liberal yıkım süreci kenti tüketemeden Foça Belediye Başkanlığına seçildi. İşte bu seçim Foça’nın kaderini değiştirmiş onu hem yaşatan hem koruyan belediyecilik hattını çizmiştir.

Belediyedeki yeni şehircilik anlayışı, Deniz Kent Kooperatifinde yapı yoğunluk azaltılması ile kendini hissettirmiş, bugünkü Balık Hali'nin bitişiğindeki eski Tuz Hanlarının yerine yapılmakta olan beş katlı İşhanı’ndan iki kat indirimi ile cesur ve kararlı belediyeciliğini kanıtlamıştır. Foça’yı tarihi, doğası ve toplumuyla birlikte talandan ve tahripten kurtaracak belediyecilik siyaseti, böyle rayına oturmuştur.

Nihat Dirim 3 Nisan 2022’de aramızdan ayrıldı. Foça Belediye Meclisi'nin oybirliği ile Foça’nın kalbindeki Barış ve Demokrasi Meydanına adının verilmesi; Foça Belediye Başkanlığının kıymet bilirliğinin ve devraldıkları belediyecilik mirasına saygılarının işareti. Nihat Dirim Barış ve Demokrasi Meydanı hiç kuşkusuz; Foça halkının halkçı, özgürlükçü belediyecilik geleneğini sürdürme niyetinin açık ve kalıcı ifadesi.

Foça’nın doğaya saygılı, hak, özgürlük, demokrasi ve barış tutkunu, bilinçli ve politikleşmiş insan varlığı, Foça’nın Foça oluşunun da ana etmeni ve teminatıdır.

Sevgili Nihat Dirim Foça hep izinden yürüyecektir!