DUVAR - Uluslararası Para Fonu (IMF), korona salgının etkileri ve ülkelerin halka ne oranda mali destek verdiğini karşılaştıran pandemi raporu yayınladı. Raporda, ülkelerin Gayri Safi Yurtiçi Hasılalarının (GSYH) ne kadarını pandemi harcamasına ayırdığı oran olarak verildi.

GSYH-pandemi harcaması oranına göre ülkeler 5 gruba (Yüzde 10 ve üzeri, yüzde 7,5-10, yüzde yüzde 5-7,5, yüzde 2,5-5 ve yüzde 2,5 ve altı) ayrıldı. Türkiye yüzde 2,5 ve altı ile halkına en az destek veren ülkeler grubunda yer aldı.

YIKIMIN BOYUTU HIZLA ARTIYOR

Cumhurbaşkanlığı kararıyla Türkiye'de 29 Nisan'dan başlayarak 17 Mayıs'a kadar tam kapanmaya geçiyor. Ancak özellikle küçük esnaf yasaklar nedeniyle ya iflasın eşiğine gelir ya da iflas ederken, günlük yevmiyeyle ve kayda değer oranda sigortasız çalışan hizmet sektörü çalışanları da kaderine terk edilmiş durumda. Taksi şoförleri de yasaklar nedeniyle ağır bir geçim sıkıntısına düşmüş durumda, çünkü onlar da sigortasız ve devlet desteği plaka sahiplerine gidiyor.

DİSK-AR'ın istatistiki verilere dayanarak hazırladığı rapora göre de Türkiye, halkına en az destek veren 3 ülke arasında. Rapora göre;

🔸Türkiye, Covid-19 ile mücadeleye (sağlık harcamaları dahil) milli gelirinin sadece yüzde 1,1’i düzeyinde nakit desteği ayırıyor,
🔸Türkiye’nin dünyada yapılan toplam nakit harcama ve destekler içindeki payı binde bir.
🔸Toplam ekonomik destekler içinde vatandaşa dönük harcama ve desteklerin en düşük olduğu ülke Türkiye
🔸Covid-19 harcamalarında zengin ve yoksul ülkeler arasında devasa eşitsizlik var.

Raporda, Covid-19’un ekonomik ve sosyal sonuçlarına dönük destek paketleri ve programlarının iki temel bileşenden oluştuğuna dikkat çekiliyor. Birinci bileşen doğrudan vatandaşa dönük nakit destekler ve harcamalar iken (hükümet harcamalarında artış ve vergi gelirlerinde azalma) ikinci bileşen ise işletmelere, şirketlere ve bankalara (sermayeye) sağlanan finansman desteklerinden ve çeşitli mali kolaylıklardan oluşuyor.

Covid-19 döneminde nakit harcamaların ve gelir desteklerinin GSYH içindeki payı, salgına dönük nakit harcamaların ve vatandaşlara yönelik nakit gelir desteklerinin milli gelirin ne kadarını oluşturduğunu göstermektedir. Ocak 2021 itibariyle doğrudan gelir artırmaya dönük nakdi mali destekler küresel olarak toplam 7,9 trilyon ABD doları ve Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'nın (GSYH) yüzde 7,4’ü olarak hesaplanmaktadır.

Covid-19 döneminde (2020) nakit harcama ve gelir desteklerinin GSYH içindeki payının en fazla olduğu ülke yüzde 19,1 ile Yeni Zelanda oldu. Yüzde 16,7 ile ABD, yüzde 16,2 ile İngiltere ve yüzde 16,1 ile Avustralya, Yeni Zelanda’yı izledi.

TÜRKİYE SON ÜÇTE

Covid-19 döneminde hükümetlerce yapılan nakit harcama ve gelir desteklerinin GSYH içindeki payının en az olduğu üç ülke ise (IMF tasnifinde yer alan seçilmiş ülkeler içinde düşük gelirli ülkeler hariç) Meksika, Türkiye ve Arnavutluk oldu. Meksika’da nakit harcamaların ve gelir desteklerinin GSYH içindeki payı yüzde 0,7’dir. Türkiye ve Arnavutluk’un Covid-19 döneminde nakit harcamalarının GSYH içindeki payı yüzde 1,1 düzeyinde.

SAĞLIK DIŞI HARCAMA YÜZDE 1'İN ALTINDA

Almanya, Polonya, Fransa, İtalya, Belçika gibi AB ülkeleri ile Güney Afrika’da toplam sağlık dışı nakit harcamaların milli gelire oranı yüzde 5 ile 10 arasındadır. Romanya, Pakistan, Danimarka, Finlandiya, Endonezya, Rusya, Bulgaristan, Kore, İsveç, Norveç, Arjantin, İspanya, Hollanda, Çekya, Çin ve İsviçre’de sağlık dışı nakit harcama ve gelir destekleri ülkelerin GSYH’si içinde yüzde 1 ile 5 arasında değişiyor. Meksika, Nepal, Arnavutluk ve Türkiye’de ise sağlık dışı nakit harcamaların GSYH içerisindeki payı yüzde 1’in altındadır. Türkiye, Nepal ve Meksika’dan sonra ülkeler arasında Covid-19 döneminde çalışanlara nakdi desteği en az yapan ülke olmuştur. Türkiye’de bu oran yüzde 0,8 düzeyinde kalmaktadır.

(EKONOMİ SERVİSİ)