Türkiye, İsveç ve Finlandiya heyetleri Helsinki'de bir araya gelecek

DUVAR - Türkiye, İsveç ve Finlandiyalı yetkililer bugün Helsinki’de yapacakları görüşmede, iki İskandinav ülkesinin NATO üyeliği için 28 Haziran’da imzaladıkları üçlü protokolün uygulanması sürecini değerlendirecekler. Ankara, Stockholm yönetiminin "terörle mücadele ve terör suçlularının iadesi" gibi unsurları içeren protokolü uygulamada yeterince etkin olmadığını düşünüyor ve bu nedenle NATO üyeliği için gerekli Meclis onayının verilmeyebileceği uyarısını yapıyor.

30 NATO üyesinden şu ana kadar 23 ülke, iki İskandinav ülkesinin üyeliğini parlamentolarında onayladı. Rusya’nın 24 Şubat'ta Ukrayna’ya askeri operasyon başlatmasının ardından on yıllardır yürüttükleri tarafsızlık politikalarını terk eden İsveç ve Finlandiya, 18 Mayıs’ta NATO’ya katılmak için resmi başvuruda bulunmuştu. NATO ülkelerinin çok büyük bir çoğunluğu bu iki ülkenin ittifaka katılmasına hemen ve güçlü destek ilan etmiş ancak Türkiye, ulusal güvenliğiyle ilgili kaygılarının karşılanması durumunda süreci veto etmeyeceğini açıklamıştı.

Türkiye; İsveç ve Finlandiya’nın "terörle mücadele" konusunda işbirliği yapmadığını, Türkiye aleyhine faaliyet gösteren birçok kişi ve kuruluşun bu ülkelerde barındığını ve Suriye’ye yapılan son askeri operasyon sonrasında Türkiye'ye silah satışına ilişkin kısıtlama getirildiği şikayetlerini dile getirmişti. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in de girişimleriyle Türkiye, İsveç ve Finlandiya arasında yürütülen görüşmeler sonuç vermiş ve taraflar NATO’nun Madrid Zirvesi öncesinde 29 Haziran’da üçlü protokole imza atmıştı. Böylece NATO zirvesinde İsveç ve Finlandiya’nın üyeliğine resmi onay verilmiş ve katılım protokolleri 30 ülke tarafından 5 Temmuz’da imzalanmıştı. Üyelik sürecinin tamamlanması için tüm ülkelerin parlamentolarından onay verilmesi gerekiyor.

HEYETE SEDAT ÖNAL İLE İBRAHİM KALIN BAŞKANLIK EDECEK

Üç ülke tarafından imzalanan 10 maddelik protokolün önemli maddelerinden biri protokolün uygulanmasını sağlamak için Türkiye, İsveç ve Finlandiya dışişleri, içişleri, adalet bakanlıkları ile istihbarat ve güvenlik kurumlarının katılımıyla Daimi Ortak Mekanizma oluşturulmasıydı. Henüz resmi bir duyuruyla kamuoyuna açıklanmayan toplantının 26 Ağustos Cuma günü Finlandiya’da gerçekleşeceğini İsveç Dışişleri Bakanı Ann Linde çarşamba günü açıklamıştı. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da geçen hafta yaptığı bir açıklamada toplantının cuma günü yapılma olasılığını gündeme getirmişti. Helsinki’de yapılacak toplantı Daimi Ortak Mekanizma’nın ilk toplantısı olacak.

Türkiye heyetine Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal ile Cumhurbaşkanı Dış Politika Başdanışmanı İbrahim Kalın’ın başkanlık etmesi bekleniyor. İçişleri ve Adalet bakanlıkları ile Milli İstihbarat Teşkilatı’ndan üst düzey bir yetkilinin de heyette yer alması öngörülüyor.

ERDOĞAN, 'İSVEÇ İYİ BİR GÖRÜNTÜ VERMİYOR' DEMİŞTİ

Protokol, Finlandiya ve İsveç’in “PYD/YPG ve Türkiye'de FETÖ olarak tanımlanan örgüte destek sağlamayacaklarını”, PKK’nın faaliyetlerini engelleyeceklerini ve topraklarında yaşayan ve Türkiye'nin "terör zanlıları" olarak gördüğü kişileri iade edeceklerini kayda geçiriyor. Her ne kadar NATO’ya üyelikleri bir paket olarak değerlendirilse de Ankara, terörle mücadeledeki farklı performansları ve politik çizgileri nedeniyle İsveç ve Finlandiya’yı ayrı ayrı değerlendirmeyi tercih ediyor. Finlandiya’nın "teröre" karşı daha somut ve işbirliğine açık olduğunu öngören Ankara açısından Helsinki’nin ittifaka katılımının önünde bir sorun bulunmuyor.

İsveç ile ilgili en somut uyarıyı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 18 Temmuz’da yapmıştı. İsveç ve Finlandiya’nın Türkiye’nin koşullarını yerine getirmemeleri durumunda üyelik sürecini donduracaklarını kaydeden Erdoğan, “Özellikle İsveç’in bu konuda iyi bir görüntü vermediğini görüyoruz. Bizim Türkiye olarak bu konuda duruşumuz çok nettir, gerisini kendileri bilir” ifadelerini kullanmıştı. Erdoğan, NATO Zirvesi sonunda düzenlediği basın toplantısında İsveç’in "73 terör zanlısını iade etme" sözünü verdiğini söylemiş, İsveçli yetkililer rakamı doğrulamamakla beraber iadelerin gerçekleşeceğini kayda geçirmişti. O dönemden bu yana İsveç’ten iade kapsamında sadece dolandırıcılıktan hüküm giyen bir adi suçlunun iadesi gündeme geldi.

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, Milliyet gazetesine yaptığı açıklamada, “Şu ana kadar İsveç ve Finlandiya hükümetleri, Türkiye’nin beklentilerine uygun iade taleplerini yerine getirmiş değillerdir. İsveç Başbakanı da "Bir iade kararı verdik. Bu hukuka uygun" açıklaması yaptı. Biz zaten hukuka aykırı demiyoruz ki; iade kararı verdiği kişi terör suçlarıyla ilgili değil” sözleriyle Ankara’nın tepkisini dile getirdi. Bozdağ, “Oradaki FETÖ’cülerden, PKK’lılardan diğer terör örgütü üyelerinden, terör suçları sebebiyle Türkiye’ye iadesini istediğimiz isimlerin iadesi konusunda tek bir karar bize gelmedi. Olumsuz bir cevap da gelmedi. Şu ana kadar resmi kanallardan olumsuz bir yanıt da ulaşmadı. Kendilerinden yanıt bekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Helsinki’de yapılacak görüşmelerde, Türkiye heyetinin, protokol uyarınca İsveç ve Finlandiya’nın attıkları ve bundan sonra atacakları adımlarla ilgili bilgi alması ve protokolde yer alan unsurların bir an önce yaşama geçirilmesi çağrısında bulunması bekleniyor. İsveç ve Finlandiya başbakanları son bir haftada yaptıkları açıklamalarla, "Türkiye ile imzalanan anlaşmanın gereklerini yerine getireceklerini, terörle mücadele konusunda farklı bir noktada olmadıkları" mesajlarını veriyor. Türkiye heyetinin, bu açıklamalara karşın henüz somut adım atılmadığına ilişkin Ankara’nın görüşünü bir kez daha muhataplarına iletmeleri öngörülüyor. Sahada anlamlı bir ilerleme sağlanmaması durumunda İsveç ve Finlandiya NATO’ya katılım protokollerinin Türk Meclisi’nin onayına sunulmayacağı uyarısının da bir kez daha dile getirilmesi bekleniyor. Finlandiya ve İsveçli yetkililer ise son günlerde yaptıkları açıklamalarla, Türkiye ile imzalanan protokolün gereklerini yerine getireceklerini kaydederek Ankara’ya güvence vermeye çalışıyor. Finlandiya Başbakanı Sanna Marin, 23 Ağustos’ta yaptığı açıklamada, “Finlandiya, tüm müttefiklerin güvenlik kaygılarının ciddiyetle ele alınması gerekliliğinden hareketle uzun süredir ortağı olan Türkiye’nin kaygılarını olabilecek en iyi şekilde karşıladı. Türkiye’nin de kaygılarının giderildiğini hissettiğini temenni ediyorum” dedi.

İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya katılımı, şu ana kadar 30 ülkenin 23’ünün parlamentosunun onayını aldı. Onayın beklendiği ülkeler Çek Cumhuriyeti, Yunanistan, Macaristan, Slovakya, Portekiz, İspanya ve Türkiye. Macaristan ve Türkiye dışındaki ülkeler, prosedürel nedenlerden dolayı henüz onay işlemini gerçekleştirmedi. Bu ülkelerin eylül-ekim aylarında onay süreçlerini tamamlamaları bekleniyor. NATO’nun İsveç ve Finlandiya ile genişleme fikrine çok da sıcak bakmayan bunun Rusya’ya karşı provokatif bir adım olduğunu düşünen Macaristan Başbakanı Viktor Orban, onay sürecini ağırdan alıyor. Ancak diplomatik gözlemciler, Orban’ın son süreçte onay vereceğini kaydediyor.

Türkiye'de Meclis 1 Ekim’de açılacak. İsveç ve Finlandiya’nın onayı için öncelikle Dışişleri Bakanlığı’nın katılım protokollerini Cumhurbaşkanlığı’na iletmesi, oradan TBMM’ye gönderilmesi gerekiyor. Hükümet, İsveç ve Finlandiya’dan yeterli adım görmemesi durumunda protokolleri Meclis’e göndermeyerek süreci istediği kadar uzatabilir. Türkiye’nin onay sürecinde en son ülke olma olasılığı diplomatik çevrelerde yapılan değerlendirmeler arasında. (BBC Türkçe)