'Türkiye koyun ülkesi mi, sığır ülkesi mi?'

DUVAR- Uzmanlar, tarıma yönelik ekonomi politikalarının hayvancılık üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle et fiyatlarının kontrolsüz arttığını belirtiyorlar. Mera alanlarının kaybı, kırsal nüfusun azalması, hayvancılığın büyükbaş yetiştiriciliğine odaklanması başlıca olumsuzluklar olarak sayılıyor. Ekonomim yazarı Ali Ekber Yıldırım, Anadolu'nun buğdayın ilk evcilleştirildiği topraklar olduğunu ancak hayvancılığın da tarih boyunca önemli bir yere sahip olduğunu belirtti "Zengin mera alanları ile yapağı (yün), et, süt ve derisi için koyun yetiştiriciliği önemli bir üretim alanı olarak öne çıkıyor." diye yazdı. Koyun cinsi ıslahı konusunda Osmanlı'dan bu yana önemli çalışmalar yapıldığını vurgulayan Yıldırım, ülke gerçekleri ile örtüşmeyen politikalar nedeniyle hayvan üreticilerinin sıkıntıda olduğunu, vatandaşın ise pahalılık nedeniyle et yiyemediğini ifade etti. 

Ali Ekber Yıldırım'ın hayvancılık politikalarını değerlendirdiği "Türkiye koyun ülkesi mi, sığır ülkesi mi?" başlıklı yazısının ilgili bölümü şöyle: 

"Tarım bakanlarının hemen hepsi, iklimi, yağış miktarı, mera varlığı ve ot verimi açısından Türkiye’nin aslında büyükbaş hayvan yetiştiriciliğine uygun olmadığını, küçükbaş hayvan yetiştiriciliğine daha uygun olduğunu söyler. Fakat uygulanan politikalar hep büyükbaş yani sığır hayvancılığına yönelik. Bakanların söylemi ile uygulamaları birbirini tutmuyor.

Koyun eti ucuz mu?

Bugünlerde küçükbaş hayvancılık koyun/kuzu eti üzerinden bir kez daha gündeme geldi. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, koyun etinin daha ucuz olduğunu ancak koktuğu için tüketici tarafından tercih edilmediğini iddia etmesi koyunculuğu gündeme getirdi.

Türkiye’de bakanlar diyetisyen misali sürekli tüketiciye önerilerde bulunuyor. Önceki Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli kırmızı et fiyatlarındaki artışı durduramayınca et yerine ot yenmesini önermişti. Ondan önceki bakan Ahmet Eşref Fakıbaba 'porsiyonları küçültün' demişti.

Enflasyonla ilgili iyimser konuşan Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati ise koyun/ kuzu etinin ucuz olduğunu zannediyor. Damak tadının değişmesi gerektiğini söylüyor. Oysa kuzu etinin fiyatı kiloda 40-50 lira daha yüksek. Ayrıca koktuğu için değil, pahalı olduğu için tüketici et alamıyor. Maliyetler yüksek olduğu için üretici de para kazanamadığını söylüyor.

Kişi başına küçükbaş hayvan eti tüketimi 1,5 kilo

Dünyada et üretiminin yüzde 4’ü koyundan elde ediliyor. En önemli üretici ülkeler Çin, Hindistan, Avustralya ve Yeni Zelanda. Kuzu eti ihracatının yüzde 80’nini Avustralya ve Yeni Zelanda gerçekleştiriyor. Türkiye’nin koyun varlığı 2021’de 45 milyon 177 bin baştan, 2022’de 44 milyon 688 bin başa geriledi. Koyun varlığında en büyük 3 ilimiz Van, Konya ve Şanlıurfa.

Türkiye’de kişi başına küçükbaş hayvan eti tüketimi 1,5 kilo seviyesinde. 2022 yılında kesilen küçükbaş hayvan sayısı 17 milyon baş civarında. Et üretimi 481 bin ton ve bunun 386 bin tonu koyun/kuzu eti.

Türkiye zaman zaman Yeni Zelanda, Avustralya, İspanya ve Hollanda’dan koyun ithalatı yapıyor. İhracat yaptığı ülkeler ise Katar, Kuveyt, Birleşik Arap Emirlikleri, Umman.

Koyun eti gerçekten kokar mı? Koyun yetiştiriciliği yapan ve yakın zamana kadar da Gaziantep Damızlık Koyun Keçi Birliği Başkanlığı yapan Osman Türkman, bazı ırklarda koku olabileceğini ancak büyükbaş sığır etine göre koyun, kuzu etinin daha sağlıklı olduğunu bunun da koyunun beslenmesinden kaynaklandığını söylüyor.

Üretim azaldığı için fiyat yükseliyor

Osman Türkman’ın söylediğine göre, kebabı ile ünlü Gaziantep, Şanlıurfa, Adana gibi illerde genellikle küçükbaş hayvan eti işleniyor. Bu illerde yani Doğu ve Güneydoğu’da daha çok koyun kesilir. Batı’da ise kuzu kesilir.

Üretimdeki azalma nedeniyle fiyat yükseliyor. Uygulanan yanlış politikalar sonucunda 2021 ve 2022 yılında süt inekleri kesildiği gibi anaç koyunlar da kesildi. Gaziantep’te 338 bin baş anaç koyun varlığı bir yılda 278 bin başa düştü. Bu anaç koyunların doğuracağı kuzular dikkate alındığında 120 bin baş azalma var. Et fiyatları da bu nedenle yükseliyor.

Et tüketimi ülke genelinde yüzde 50-60 oranında azalırken kırmızı et fiyatı yükselmeye devam ediyorsa bu hayvan varlığının yeterli olmadığını, üretimin yetersiz olduğunu gösteriyor.

Özetle, Türkiye hayvancılıkta çok önemli sorunlarla karşı karşıya. Alım gücünün azalması nedeniyle tüketici et alamıyor. Talep yarı yarıya azalmasına rağmen fiyatlar düşürülemiyor. Ülke gerçeklerine uygun bir hayvancılık politikası uygulanmadan bu cendereden kurtulmak mümkün görülmüyor." (HABER MERKEZİ)