Karaburun: Özel çevre koruma şantiyesi!

Emel Alptekin

İZMİR - “Yayla çok kötü durumda. Her yer toz bulutu, yollar genişletiliyor. Yollarda dev kamyonlar, TIR'lar... Makilerin arasında kepçeler dolaşıyor.” Karaburun Kent Konseyi Başkanı Goncagül Karaağaç, Karaburun Yarımadası’nda, Yaylaköy’de yaşanan durumu böyle anlatıyor.

Yaylaköy, İzmir’in doğa harikası bölgelerinden Karaburun’un “çatısı”. Hakim rüzgarların, Karaburun’un sütü şu sıra çok makbul olan karakeçilerinin meralarının ve yaban hayatının buluştuğu nokta.

Biz ne gördük?

Bir grup Karaburun sakini olarak 10 Mayıs 2019 günü Yaylaköy civarını minibüs kiralayarak gezdik. İlk göze çarpanlar... Karaburun’un çatısı, RES şantiyesi görünümünde. Makiler, katırtırnakları, meşeler, çamlar ve laden çiçekleri, karabaş otlarıyla kaplı bölgeler, yeni açılmış toprak yollarla bölünmüş durumda.

Toprak yolların uç noktalarında, yeni türbinler için atılan veya atılmakta olan temeller, dikilmeyi bekleyen gövdeler ve onları kaldıracak vinçler göze çarpıyor. Yayla yolları üzerinden geçen ağır tonajlı araçların da etkisiyle bozulmuş. Kimi bölgelerde yollarda bitki örtüsü ve toprak kaldırılarak geniş dirsekler açılmış. Şoförümüz 60 metrelik kanatları taşıyan TIR'ların dönebilmesi için bu dirseklerin açılması gerektiğini söylüyor.

Yaylaköy’ün etrafındaki tepeler Lodos Enerji’ye ait 50 adet dev türbinle sarılmış durumda. Karaburun’da pek çok kez şikayete konu olan rüzgar türbinlerine şimdi 37 tane daha eklenmesi gündemde. Yani Karaburun’un tepesine, var olanlara ek olarak, neredeyse bir o kadar daha türbin kurulmak isteniyor. 12 türbin için ÇED oluru alınmış durumda ve konu davalık.

.

15 Mart 2019 tarihinde, yaklaşık 2 ay önce, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın imzaladığı kararnameyle, Yaylaköy dahil, tüm Karaburun Yarımadası “Özel Çevre Koruma Bölgesi” (ÖÇK Bölgesi) ilan edildi. Karar, yüzde 71’i rüzgar enerjisi şirketlerine tahsis edilen Karaburun’da heyecan ve umut yarattı. Ancak ÖÇK kararına rağmen Yaylaköy civarında yükselmeye devam eden türbinler kafaları karıştırıyor.

Kent Konseyi, ÖÇK prosedürüne aykırı olarak ayrıca ÇED kararı daha askıdayken sürdürülen inşaatları “kaçak” olarak nitelendiriyor. Konu CHP Milletvekili Tacettin Bayır tarafından soru önergesiyle TBMM’ye kadar taşınırken Yaylaköylüler köylerinin neredeyse tamamının “afete maruz bölge” ilan edilmesinin şokunda.

HUKUKİ DURUM...

Karaburun Kent Konseyi’nde konuyla ilgili bir bilgilendirme toplantısı düzenlendi. Buna göre;

• Karaburun Yarımadası’nda tüm yarımadanın yüzde 71’i, 5 rüzgar enerjisi şirketine tahsis edilmiş durumda. Lodos Enerji, Çalık Enerji, Egenda, Ores ve Egenda.
• Bu enerji şirketleri içinde, Lodos Enerji, yüzölçümü olarak en büyük paya sahip şirket.
• Kent Konseyi ve yurttaş davacılar, “Karaburun Yarımadası’nın yüzde 61’ini (252 km²) tek başına kaplayan LODOS Elektrik Üretim A.Ş’ye ait “Karaburun RES Projesi”ne karşı” 4 yıldır hukuk mücadelesi sürdürüyor.
• Bu davalar sonucunda, Yaylaköy’ü de içine alan projeyle ilgili iki kez ÇED Olumlu kararı, bir kez de üretim lisansı iptal edildi. Her seferinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Enerji Bakanlığı, üretim lisansını ve ÇED izinlerini hızla yenilendi.
• Son olarak Lodos Enerji’nin yarımadanın en yüksek bölgesi Yaylaköy’de var olan 50 türbinin yanına 37 türbin daha eklemek için yaptığı başvuruya 27 Şubat 2018 tarihinde ÇED Olumlu kararı verildiğinde, bir kez dava daha açıldı.
• Bu dava henüz sürerken ve “Mahkemenin bilirkişi inceleme raporu da bir kez daha Karaburunluların lehineyken” 12 ek türbin 1/5000 ölçekli ilave Nazım ve 1/1000 ölçekli ilave Uygulama İmar Planı teklifi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca 04.03.2019 tarihinde Re’sen onaylandığı duyuruldu. Planlar 07 Mart 2019- 06 Nisan 2019 tarihleri arasında İzmir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nde askıya çıkarıldı.
• Bölge sakinleri, planın askıya çıkarıldığı ilk gün bile kamyon ve kepçelerin zaten ilave inşaatlar ve temeller için bölgede çalıştığını iddia ediyor.

.

Konuyla ilgili tartışma yaratan bir başka durum da Özel Çevre Koruma Bölgesi ilanı kararı.

15 Mart 2019 tarihinde Resmi Gazete’de ilan edilen karara göre, Karaburun bölgesi artık “özel çevre koruma bölgesi”, ÖÇK bölgesi. Karaburun Kent Konseyi’ne göre bu karar gereğince, bölgede şu anda yeni bir türbin için temel atmak, yol genişletmek, bu yönde herhangi bir inşaat faaliyetinde bulunmak suç. Konsey, “suç duyurusu” niteliğindeki açıklamalarını, “gereğinin yapılması için” Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çevresel Etki Değerlendirmesi İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü Araştırma ve Tescil Daire Başkanlığı ve İzmir Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne yolladı.