Türkiye'deki vize sorunu: 'Ulusal mahkemelere dava açılsın'

Yunus Ülger

DUVAR - Son yıllarda başta Almanya olmak üzere birçok Avrupa Birliği (AB) ülkesi, Türkiye vatandaşlarına vizede büyük engeller koyuyor, sanatçıların, gazetecilerin bile vize başvuruları gerekçesiz geri çevriliyor. Bunlar arasında vize başvurusu Almanya tarafından geri çevrilen 78 yaşındaki sanatçı Deniz Türkali de var. T24 Genel Yayın Yönetmeni Doğan Akın'ın Köln Radyosu'nda anlattığına göre dış haberler editörünün vize başvurusunda Almanya'nın İstanbul Konsolosluğu T24'ün banka hesaplarını görmek istemiş. Danimarka'nın İstanbul Konsolosluğu da yine T24'ün dış haberler editörünün vize başvurusunda, editörün nerede yemek yiyeceğine kadar bilmek istemiş. Akın, bu taleplerin hukuksal dayanağı olmadığını belirtip vize başvurularını geri çektiklerini söyledi.

'SOYSAL KARARI'NI HİÇBİR AB ÜLKESİ UYGULAMIYOR'

Oysa vize bir yana, Avrupa Adalet Divanı'nın (ABAD) 2009'da aldığı Soysal Kararı'na göre aktif hizmet vermek üzere bir AB ülkesine gitmek isteyenler için vize gerekmiyor. Münihli avukat Dr. Temel Nal, takip edebildiği kadarıyla hiçbir AB ülkesinin Soysal Kararı'nı uygulamadığını söyleyip, bunun açıkça ABAD'ın kararını ihlal etmek olduğunu vurguladı.

Dr. Nal, hizmetin bütün olduğunu, aktif hizmet, pasif hizmet ayrımı yapılamayacağını, dolayısıyla turist olarak AB ülkelerine gelmek isteyen Türkiye vatandaşlarından da vize talep edilmemesi gerektiğini söyledi. Dr. Nal, Soysal Kararı'nı yürürlüğe koymak için Türkiye vatandaşlarına ulusal mahkemelerde dava açmalarını tavsiye etti. Özellikle tanınmış sanatçı, yazar ve gazetecilerin dava açmalarının geniş yankı ve ilgi uyandıracağını vurguladı. Dr. Nal, “Ünlü bir sanatçı, Soysal Kararı'na göre bir AB ülkesi konsolosluğuna vizesiz seyahat talebiyle başvuracak. Alacağı yazılı ret yanıtıyla o ülkenin yetkili ulusal mahkemesinde dava açacak” tavsiyesiyle dava açma yolunu açıkladı. Dr. Nal, şimdiye kadar kimsenin dava açmamış olmasını anlayamadığını belirtti ve Türkiye'nin devlet olarak dava açma imkanının bulunmadığını ancak AB Komisyonu'na şikayette bulunabileceğini aktardı. 

İKİ ALMAN MAHKEMESİ VİZESİZ SEYAHAT KARARI VERDİ, ÜST MAHKEMELER İPTAL ETTİ

Dr. Nal'ın Türkiye vatandaşı müvekkilleri adına açtığı iki davada, iki Alman mahkemesi Soysal Kararı'na göre Türkiye vatandaşlarının vizesiz seyahat etmesine karar verdi. Ne var ki, üst mahkemeler bu kararları kaldırdı. İlk önce 2011 yılında Münih İdare Mahkemesi, Türkiye vatandaşlarının Almanya'ya turist olarak seyahat edebilecekleri kararını verdi. Ne var ki, Bavyera Yüksek İdare Mahkemesi, ABAD'ın Demirkan Kararı'na dayanarak kararı kaldırdı. 2013'de ABAD, Ece Demirkan'ın davasında, Türkiye vatandaşlarının pasif hizmet için vizesiz seyahat hakkı olmadığına karar verdi. Turist seyahat, pasif hizmet kategorisinde görülüyor.

İkinci olarak, 2014 yılında Berlin Brandenburg Yüksel İdare Mahkemesi, Soysal Kararı'na dayanarak Türkiye vatandaşlarının aktif hizmet için vizesiz seyahat hakkı olduğunu karar verdi. Bu karar da Alman hükümetinin temyizi üzerine Federal İdare Mahkemesi tarafından kaldırıldı.

'SOYSAL KARARI' NEDİR?

ABAD'ın 2009 yılında aldığı Soysal Kararı, Türkiye ile AB arasında imzalanmış 1963 ile 1973 tarihli anlaşmalara dayanıyor. Bu anlaşmalar, Türkiye vatandaşlarının haklarında kısıtlama yapılamayacağını öngörüyor. Bu bağlamda, Almanya'nın vize vermediği TIR sürücüsü Mehmet Soysal Berlin Eyalet Mahkemesinde dava açmış, mahkeme de dosyayı ABAD'a aktarmıştı. ABAD, Soysal Kararı ile aktif hizmet vermek için AB'ye gelmek isteyenlerin vizesiz gelebileceklerini kararlaştırmıştı. Buna göre TIR sürücüleri, herhangi bir fuara gelecek olanlar, herhangi bir kongreye katılacak olanlar ve diğer alanlardan hizmet amaçlı geleceklerden vize istenmeyecek. Ne var ki, Almanya ve diğer AB ülkeleri bu kararı hiç bir zaman uygulamadı. Tersine son yıllarda vizeyi epeyce zorlaştırdılar. Schengenvisainfo.com'un derlediği verilere göre 2021’de Türk vatandaşlarının yaptığı Schengen vizesi başvurularının yüzde 19,02’si reddedildi. Bu oran 2020’de yüzde 13,78 ve 2018’de yüzde 10,45’ti. 2015 yılında ise bu oranın yüzde dörtlerde olduğu görülüyor.