Türkiye'den Rusya'ya doğalgazda indirim talebi: 'Putin, artık Erdoğan'ın ricalarını kıramaz'

DUVAR - Türkiye, 15-16 Eylül’de Özbekistan’ın Semerkant kentinde düzenlenecek olan Şangay İşbirliği Örgütü (ŞİO) Devlet Başkanları Konseyi Zirvesi’ne ‘diyalog ortağı ülke’ statüsünde katılım gösterecek. Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile doğalgazda indirim konusunu görüştüğünü söylemiş, “Çünkü bizim de derdimiz, mümkün olduğunca elektriği veya doğal gazı vatandaşımıza daha uygun şartlarda verebilmek” ifadelerini kullanmıştı. Erdoğan’ın zirvede Putin ile bir araya gelmesi beklenirken, bu görüşmenin olası etkilerini ve Rus doğalgazında indirim konusunu dış politika analisti Aydın Sezer ile konuştuk.

'RUSYA'YLA DAHA KAPSAMLI İLİŞKİLER KURULMASINA NEDEN OLDU'

Türkiye’nin zirveye ‘diyalog ortağı’ statüsünde katılım sağlayacağını vurgulayan Sezer, “Batı ile kurumsal bağları olan Türkiye’nin neden orada olduğu ciddi bir soru işareti” dedi. “Türkiye’nin zirveye bu statüyle katılımı Batı’ya yönelik bir siyasi mesaj niteliğinde olacak” sözleriyle devam eden Sezer, Erdoğan ile Putin’in burada gerçekleştireceği görüşmenin de ‘siyasi bir anlamı’ olduğunu dile getirdi.

Ukrayna-Rusya savaşında tarafsızlık politikası izleyen Ankara’nın son aylarda Moskova yönetimine yaklaştığını söyleyen Sezer, “Ukrayna savaşı, Rusya’yla daha kapsamlı ilişkiler kurulmasına neden oldu. Erdoğan da Batı’ya yönelik açıklamalarıyla bunu net olarak gösteriyor” ifadelerini kullandı.

'SEÇİM ÖNCESİ YALANCI BAHAR YARATACAK ATMOSFER AÇISINDAN ÖNEMLİ'

Sezer, Ankara’nın Moskova yönetimine yakınlaşmasının arkasında iki neden olduğunu söyledi ve şöyle devam etti: “İlki, enerji bağlamında Türkiye’nin Rusya ile olan ilişkileri: Hem Akkuyu, hem de doğalgaz konusu. İkincisi, Türkiye’deki seçim sürecinde Putin’in Türkiye’ye olan ilgisi, ki bu AK Parti iktidarını destekleme şeklinde sonuç vermeye başladı. Zira Putin, mali olarak işbirliği imkanları sunuyor. Örneğin, 15-20 gün önce Akkuyu için gelen 3 milyar dolara yakın bir meblağ var. Dolayısıyla, Türkiye’nin içinde bulunduğu ekonomik krizi aşmak için dışarıdan maddi desteğe ihtiyacı olduğu bir dönemde, -Rusya’dan ya da başka bir ülkeden gelecek ekonomik destek ile bunun aşılması mümkün değil, Erdoğan da bunu beklemiyor ama- seçim öncesi yalancı bahar yaratacak atmosfer açısından bu çok önemli. Ruslar, Akkuyu’ya yatırım yapmaya devam ediyor."

'10-14 MİLYAR DOLAR İÇERİDE KALACAK'

"Türkiye’nin en önemli dış ödeme kalemlerinden biri enerji. Burada direkt Rusya’ya doğalgaz için dolar ile ödeme yapılıyor" diyen Sezer, Soçi’deki son görüşmede doğalgaz bedelinin kısmen ruble ile ödenmesinin kararlaştırıldığını hatırlattı. Ukrayna-Rusya savaşı ile beraber Türkiye’ye ruble girişinin turizm ve dış ticaret yoluyla arttığını söyleyen Sezer, ruble ile ödeme anlaşmasının ‘dövizin içerde kalmasını sağlayacağını’ dile getirdi. Sezer, şu ifadeleri kullandı:

“Türkiye, ödemelerin gelecek yıla ertelenmesini istiyor. Eğer ödemeler ertelenmezse, Türkiye’den Hazine kağıtlarıyla ödeme yapma alternatifi gündemde. Önümüzdeki kış döneminde ihtiyaç duyulacak dövizin içeride kalması anlamına gelecek. Bu da, kış şartları göz önünde bulundurulduğunda yaklaşık 10-14 milyar dolar arası bir meblağ demek. Kış şartlarının ne olacağını bilmiyoruz. İran’ın pozisyonu ne olacak onu bilmiyoruz. İran eğer doğalgazı yeniden keserse, bu Türkiye’nin Rusya’dan doğalgaz alımını artıracaktır.”

'YENİ YILDA MAVİ AKIM'DA FİYAT FORMÜLÜ DEĞİŞTİRİLDİ'

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın geçtiğimiz günlerde yaptığı ‘indirim’ açıklamasına değinen Sezer, Mavi Akım'da fiyat formülünün değiştirildiğini dile getirdi. Sezer, şöyle devam etti:

“Rusya’dan Mavi Akım üzerinden farklı, Türk Akım üzerinden farklı bir formülle doğalgaz aldığımız biliniyordu. Mavi Akım formülünde de fiyat oldukça düşüktü; Avrupa’da 2-3 bin dolar düzeyindeyken Mavi Akım’da bu meblağın 400-420 dolar olduğunu zannediyorduk. Erdoğan’ın indirim talebi açıklamasından sonra, Mavi Akım formülünün kaldırıldığını ve Türk Akım formülüne eşitlendiğini gördük. Mavi Akım üzerinden çok avantajlı bir fiyata doğalgaz alırken, Rusya’dan fiyat revizyonu istemek çok enteresan geldi. Böylesine elverişli koşulların üzerine ödemenin ötelenmesi veya Hazine kağıtlarıyla borcun ödenmesi gibi seçenekler varken, fiyat revizyonu konusunun gündeme gelmesi şaşırtıcı.

Geri dönüp baktığımızda, yeni yıl ile birlikte Mavi Akım formülünün değiştirildiğini gördük. Fiyat, Türk Akım seviyesine getirilmiş. Bu durumda, Rusya’dan doğalgazı tek bir formülle alıyoruz, bu da Avrupa fiyatının yüzde 70’i mertebesinde. Bu formüle baktığımızda da, Türkiye’nin Rusya’ya doğalgaz ödemesinin bin metreküp için 1200-1250 dolar mertebesinde olduğunu görüyoruz. Bu, Avrupa’ya kıyasla daha düşük ancak Türkiye için oldukça yüksek bir fiyat. Çünkü elimizde daha iyisi vardı.”

'KAMUOYUNDA BİR BAŞARI ÖYKÜSÜ OLARAK ANLATILACAK'

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın istediği fiyat revizyonu talebine Rusya’dan olumlu yanıt geleceğini aktaran Sezer, “Bu, kamuoyunda bir başarı öyküsü olarak anlatılacak. Zaten Mavi Akım formülünü ortadan kaldırarak fiyatı yükseğe tırmandırmışız. Bu durumun teknik olarak, Erdoğan’ın iç politikada kullanabileceği boyutun dışında hiçbir anlamı olmayacak. Türkiye zaten doğalgaz ithalatında hane halkına satışta sübvansiyon uyguluyor. Dolayısıyla BOTAŞ zarar ediyor. Bir kamu kuruluşu zarar ettiği için bu sübvansiyon yine milletin cebinden çıkıyor. Eğer bir fiyat revizyonu yapılırsa bu, zaten pahalı aldığımız gazın fiyatının düşmesi anlamına gelecek. İç politikada ve seçim sürecinde kullanılacak harika bir malzeme olacak. Bütün olay, seçimden önce yeni yıla ve bahara böyle bir rüzgarla girmek."

'PUTİN, ERDOĞAN'IN OYNADIĞI ROLÜN ÖNEMİNİN BİLİNCİNDE'

Doğalgazda rubleyle ödeme anlaşmasının, fiyat revizyonu talebine olumlu dönüş ihtimalini artırdığını söyleyen Sezer, doğalgazda indirimin veya ödemelerin ertelenmesinin söz konusu olabileceğini dile getirdi ve şöyle konuştu: “Putin, Türkiye’nin ve Erdoğan’ın Rusya-Ukrayna savaşında oynadığı rolün öneminin bilincinde. Erdoğan, kaybolan güven ilişkisini bu sayede yeniden tesis etti. Ruslar artık, Türkiye’nin Ukrayna savaşında tarafsız olmadığını biliyorlar. Bu nedenle, Putin’in Erdoğan'ın ricalarını kırması artık çok zor.”

'DOĞALGAZA İLAVE ZAM GELMEMESİ SÖZ KONUSU OLABİLİR'

Sezer, indirim veya ödemelerin ertelenmesi durumunda bunun fatura bazında olası yansımalarını ise şöyle anlattı: “Bir indirim olmaz ancak haneye verilen doğalgaza ilave zam gelmemesi söz konusu olabilir. Sanayide ve elektrik üretimi için kullanılan doğalgaza sürekli zam geliyor, haneye giden doğalgazda ciddi bir sübvansiyon uygulanıyor. Ancak bu sübvansiyon, BOTAŞ’ın zararına yapıldığı için bunu biz ödüyoruz zaten. Doğalgaz faturası üzerinden değil de elektrik faturası üzerinden ödüyoruz. Çünkü elektriğin önemli bir bölümü zaten doğalgazdan üretiliyor.”