Üniversite okumanın getirisi azaldı: Maaş farkı düşüyor
Son yıllarda asgari ücretin ortalama bir ücret haline gelmesi bir yandan, üniversite mezunu gençlerin maaş isyanları diğer yandan, eğitimli kesimin gelirlerinde erime gözle görülür seviyede oldu.
DUVAR - Gelirlerdeki erime, alım gücündeki düşüş, enflasyondaki yükselişle tetiklenirken, son yıllarda gelir dağılımındaki bozulmada da farkların açılması verilere yansıyor. Eğitimli ve vasıfsız çalışan ayrımları da giderek ortadan kalkıyor. Orta sınıf bir yandan erirken, dar gelirli kesimin aleyhine işleyen enflasyondaki yükseliş, eğitimli kesimi de büyük oranda etkiliyor.
Eğitim politikalarında üniversite eğitimindeki nicelik artışı gelir dağılımındaki değişimlerde de etkili oluyor. Geçtiğimiz haftalarda CNBC-e katıldığı bir yayında ekonomist Ali Ağaoğlu, bu durumu şu sözlerle ifade etmişti: “Üniversite mezunuyla vasıfsız işçi arasındaki fark gittikçe azaldığında, birisi çok rahatlıkla şu soruyu sorduğunda verilecek yanıt yok: Ben neden okudum? Veya bu ekspertizi, bu uzmanlığı ben neden 4 yıl dirsek çürüterek edindim. Madem asgari ücret alacaksam veya asgari ücrete bağlanmış endekslenmiş bir ücret alacaksam.”
TÜİK Gelir Dağılımı İstatistikleri verilerine göre, Hanehalkı fertlerinin eğitim durumlarına göre yıllık ortalama esas iş gelirlerinde, yükseköğretim mezunlarının yıllık ortalama gelirinin bir okul bitirmeyenlerin gelirine oranı 2006 yılında 3,66 olurken, 2009’da 4,71 ile zirveyi görüyor. 2023’te en düşük seviyeye inerek 2,79 olan oran, 2024 yılında 2,91 oluyor. Ekonomim'den Şeyda Uyanık'ın haberine göre, 4 yıllık bir farkla, yükseköğretim mezunlarının yıllık ortalama gelirinin lise ve dengi okullardan mezun kişilerin gelirine oranı ise 2006 yılında 1,45 olurken, 2013’te 1,77 ile zirveyi görüyor. 2024 yılında bu oran 1,29 seviyesinde görülüyor.
Erkek ve kadınlarda eğitim durumlarına göre kazançların oranına bakıldığında tablo değişiyor. Kadınlarda yükseköğretim mezunu kadınların, bir okul bitirmeyen kadınlara oranla kazancı çok daha yüksek oluyor. 2006 yılından bu yana yayınlanan verilerde, erkeklerde oran 3,38’den yaklaşık 18 yılda 2,61’e gerilerken, kadınlarda 4,49’da 3,66’ya geriliyor.
Yine aynı şekilde erkeklere göre, kadınlar yükseköğretim mezunu olduklarında lise ve dengi okulları bitiren hemcinslerinden daha yüksek oranda kazanç sağlıyor. Üniversite mezunu erkekler lise mezunu erkeklere oranla 1,3 fazla gelir elde ederken, kadınlarda bu oran 1,74 oluyor.