Üsküdar’da bir mahalle meyhanesi: Şadırvan

Ecel elzem, ölüm hak,
Sen kendi seyrinde ak Ey Şadırvan

Selim Adım

Şadırvan Üsküdar merkezinin tek meyhanesi. Kabataş Erkek Lisesi’nden sınıf arkadaşlarım sayesinde haberim oldu. Ramazan ayının başında, açık olmasına az da olsa şaşarak bir masa kurduk Şadırvan’da. Üsküdar’ın yakın çevresinde ve semtlerinde bir hayli vaktim geçti şimdiye dek. Lakin merkez, genellikle geçiş noktası oldu benim için ve Şadırvan bu durumu değiştirecek gibi duruyor.

Uncular Caddesi’nin nevzuhur mekanları arasında Şadırvan’ı fark etmek kolay iş değil. Buzlu camlarının ardındaki dünyasını olabildiğince sakınmaya, gizlemeye çalışan bir dış görüntüsü var. Şadırvan, AKP’li Üsküdar Belediyesi tarafından sürekli tacize uğramış ve kendince savunma yöntemleri geliştirmiş. Hakkını hukuk karşısında da arayıp açık kalmayı başarmış. İşletmecisiyle, müdavimiyle küçük çaplı bir meyhane direnişi sergilemiş yıllarca. 31 Mart seçimlerinden sonra bu direnişe ve gizlenmeye ihtiyacı kalıp kalmayacağını izleyerek göreceğiz.

Aslına bakarsanız; Türkiye ve Yunanistan halklarının arasında nasıl derin bir husumet yoksa, yaşamın içinde mütedeyyinlerle, laik kesim arasındaki çizgiler de o kadar keskin değil bu topraklarda. Düğün, cenaze, ticaret, futbol, komşuluk ve son dönem fenomeni ‘’kent hedonizmi’’ gibi ortak paydalarda  buluşmak her zaman gerginlik yaratmıyor. İşin içine siyasal islam, milliyetçi soslu lümpenlik ve ceberrut laiklik girdiğinden kelli işler sarpa sarıyor, her şey siyah ve beyaza dönüyor. 31 Mart’ta seçmen belki de griye şans verdi, bilemiyorum. Yorumunu, her seçimden sonra ‘’seçmenin verdiği mesaj’’ sorusunun peşinde peynir gemisi yürütenlere bırakıyor ve müsaadenizle Şadırvan’ın içine giriyorum.

İçeriye girdiğiniz anda sizi Atatürk karşılıyor. Üzerinde "sonsuza dek rezerve" yazan bir notun ardındaki fotoblok Atatürk’ün hemen solunda müdüriyet masası var. Evet, bildiğiniz müdüriyet masası bu ve mekanın sahibine ayrılmış durumda. 2017’de kapısına vurulan ve iki ay sonra sökülen mühürler,  mekanın direnişinin gurur nişaneleri olarak çerçeveletip duvara asılmış. İç duvarlarda da plastik çiçeğinden dekoratif radyosuna, özlü sözlerden oyuncaklara kadar kendi bağlamını yaratmış pek çok nesne yer alıyor. Kelimenin tam anlamıyla ‘’kitch’’ bir mekan burası ama bir bayağılıktan bahsetmek de mümkün değil. At yarışı oynayan, günlük işlerini meyhaneden takip eden, eve gitmeden önce iki tek atmak için uğrayan, aşk açmazlarını yüksek sesle dile getiren kadınlardan oluşan müdavim kitlesiyle, buzlu camların ardında başka bir alem hüküm sürüyor Şadırvan’da ve Üsküdar’ın merkezinde yaşayan içki severler için bir vaha işlevi görüyor. Bu vahada sevdiklerimle soluklanmak iyi geldi ve artık hayatımızda olmayan ama müdavimlerinin hala hatırladığı Süper Restoran’ın ilk zamanlarını andırdı bana. Mekana dair söylenebilecek başka özellikler de var ama sözü burada kesip puanlamasına geçeyim artık.

1. Mezeler (Korçi Puanı: 8,3)

Şadırvan bir mahalle meyhanesinin klasik diyebileceğimiz meze dolabına sahip. Mezelerin hepsinin taze olması puanlamaya olumlu katkı sağladı. Pilaki, şakşuka, köz patlıcan, ince kıyım roka salatası, beyaz peynirle açılışı yaptık. Pilaki de, şak şuka da meyhanenin sınavıdır bana göre. Bu kadar yaygın olmasına ve çok yapılmasına rağmen kıvam tutturmanın zor olduğu mezeler arasındadır ikisi de. Şadırvan bu sınavdan yüzünün akıyla geçmiş. Ağızda erimeden dağılan, bol yağın içinde kulaç atmayan pilaki; yağda yanmamış, beklemekten kararmamış şakşukayla birlikte tereddütsüz masada yerini alacak mezeler arasında bence.  Benim gibi koyun peyniri sevenler artık çoğu meyhanede hayal kırıklığı yaşıyor. Masaya gelen yağlı ve kıvamlı inek peyniri lezzetliydi, lezzetli olmasına ama rakının yanına koyun peynirinden gayrısına ısınamadım hala. Meze dolabının fonksiyonelliğinin yanı sıra sunumu güzelleştirmesi için illaki üst segment bir mekan olmaya gerek yok. Işığında yerleşiminde ufak dokunuşlar meze dolabını meyhanenin mücevheri kılabilir. Şadırvan’da da dolaba bu gözle bakılmasında fayda var kanımca. Şadırvan bu başlıktan 8,3 puan alarak taze ve lezzetli mezelerinin ilk karşılığını almış oldu.  

2. İçki Çeşidi (Korçi Puanı: 5,7)

Müdavimlerinin tercihini ezbere bilen meyhaneciler, mekandaki içki çeşidini de ona göre ayarlıyor elbet.  Şadırvan da hem müdaviminin, hem işletmecisinin tercihleriyle uyumlu ve kısıtlı bir içki paletine sahip. Üsküdar’da meyhane bulmuşun da içki çeşidi arıyorsun diyenleriniz varsa, şimdilik hak veririm. Bir klasik rakı, iki üç çeşit mezeyle yumuşayacağın böyle bir mekanı değerlendirme ölçeği elbet subjektif olacaktır lakin Korçi sistemine göre bu değerlendirmeyi yapmak kaçınılmaz olduğu için Şadırvan’ı bu kısımdan 5,7 puan ile uğurluyorum.

3. Ana yemekler (Korçi Puanı: 8,3)

Bu başlıkta yemeklerin tazeliği, malzeme kalitesi, lezzeti, kullanılan yağ, çeşit, baharat dengesi, özgünlük, klasiklik ve sunum gibi dokuz kriter üzerinden değerlendirme yapılıyor. Şadırvan’da yediğimiz köfte lezzetliydi ama yanına gelen, taze yağda kızartılmış el kesimi patatesin hakkı, ayrı bir porsiyon daha söylenerek verildi.  Eski birahaneciler ne demek istediğimi anlayacaktır. Bir patates, bir çerez ile saatlerin geçtiği birahanelerdeki o anne patatesinden de iyi patatesleri özlediyseniz Şadırvan’a mutlaka uğrayın. Soğan piyazının hakkını patates kadar veremediklerini söylemeliyim ki o soğan piyazı bence gastronomik bir cevherdir.  Menüsünde et ve tavuk ağırlıklı ızgaraların olduğu Şadırvan bu bölümden de 8,3 puan aldı.

4. Personel (Korçi Puanı: 9,2)

İşletmeci, garson ve ocakçının mekanla bütünleşmiş doğrudanlıkları da mekana özel bir tarz yaratmış durumda. Servis hızı, menüye hakimiyet, müdavimle iletişim, güler yüzlülük, kişisel hijyen gibi kriterlerin değerlendirildiği bu başlıktaki puanım 8,3 oldu.

5. Müdavim (Korçi Puanı: 8,8)

Mekana görece erken bir saatte gittiğimiz için tenha bir ortam vardı. Biz hariç tüm masaların buranın müdavimi olduğu belliydi. Kadın sayısı daha az olmakla birlikte herkes hem kendi aleminde hem de masalar arası iletişimi sürdürüyordu Sigara içmek için dışarı çıkanların ayak üstü sohbetleri, mahalle havasını hissetmeme de fayda sağladı ve Şadırvan, müdavim ağırlığı, müdavimler arası iletişim, müdavimin yaydığı barışçıl hava gibi kriterlerin değerlendirildiği bu başlıktan 8,8 puan aldı. 

6. Tuvaletler (Korçi Puanı: 5,8)

Mahalle meyhanesine olan zaafım baki kalarak Şadırvan’a tuvalet bahsinden 5 puan verebiliyorum. Tuvalet kapasitesi, hijyeni, havalandırması, müşteri ihtiyaçlarına uygun malzeme bulundurması gibi kriterler üzerinden yapılan değerlendirme var bu bölümde. Şadırvan’ın tuvaletleri temiz ama bir düzeltme tadilatına ihtiyaç duyuyor. 

7. Müzik ve Akustik (Korçi Puanları: 8,8 ve 10)

Türk sanat müziği ağırlıklı bir liste çaldı gece boyunca ve hem ses seviyesi, hem dengesi açısından rahatsızlık yaratmayacak bir ortam söz konusu Şadırvan’da. Mekanın büyüklüğü, mimarisi ve duvarlardaki objeler akustik açıdan bir avantaj yaratmış durumda. Gürültüden başınızın şiştiği, yandaki masaların, çatal bıçağın sesinin sohbetinizi bastırmaması gibi olumlu özeliklerden dolayı müzk bahsinden 8,8, akustik başlığından 10 puan alıyor Şadırvan.

8. Fiyatlar (Korçi Puanı: 10)

Mahalle meyhanesi olmasının hakkını veren bir fiyat listesi var Şadırvan’da. İstanbul ölçeğinde ve günümüz enflasyonist ortamında, yediğimiz içtiğimizle orantılı  makul bir hesap geldiği için bu başlığa 10 puan verdim. 

9. Lokasyon ve diğerleri (Korçi Puanı: 5)

Bu bölümde meyhanenin yeri, manzarası, dış ortam ya da bahçesinin olması, acil çıkış, yangın, ilk yardım olanakları, etkileyici bir hikayesinin olup olmaması, özgünlüğü, mekanın bu özgünlüğü yansıtabilmesi gibi kriterler dokuz başlıkta değerlendiriliyor. Mekanın ortasındaki kolilerin ambiansa zarar vermesi, acil durumlara yönelik düzenleme yapılmamış olması gibi  etkenler nedeniyle bu bölüm puanı 5 oluyor.

On ana kriter üzerinden geliştirilen puanlama sistemine göre Şadırvan toplamda 8,1 puan alarak ‘’Mutlaka Gitmelisiniz’’ sınıfında yer aldı. Lakin salaş mahalle meyhanesi konseptiyle arası olmayanların uzak durmasında, hem mekanın hem müdavimlerinin huzuru açısından fayda görürüm. Kendi hikayesi olan mekanların zaman içinde temaşa yerine dönüşmüşlüğünü çokça gören bir insan olarak, Şadırvan’ın itidalli bir ilgiye mahzar olmasını niyaz eder, hepinize iyi bayramlar dilerim.