Van ekonomisi İranlı turistle canlandı

Kadir Cesur

VAN - İran’da resmi tatil kabul edilen üç günlük aşure ayı dolayısıyla İranlı turistler Van’a geldi. Van esnafı, İranlı turistler sayesinde kısmen de olsa ekonomik olarak rahatladıklarını belirtti.

TÜRK LİRASI İRAN RİYALİ KARŞISINDA DAHA DEĞERLİ

Resmi adıyla İran İslam Cumhuriyeti; Türkiye, Azerbaycan, Ermenistan, Irak, Pakistan, Afganistan ve Türkmenistan devletleri ile kara sınırına sahip. Başkenti Tahran olan ülkeye 40 yılı aşkın zamandır Amerikan ambargosu uygulanıyor. 2021 yılına ait verilere göre ülkenin nüfusu 84 milyon.

Türk Lirası ile İran Riyali (Tümen) karşılaştırıldığında TL’nin daha değerli olduğu görülüyor. Günümüzde 1 lira, 2 bin 350 İran riyaline karşılık geliyor.

Dolar bazında bakıldığında İran’da asgari ücret, 157,7 Amerikan dolarına denk geliyor. Türkiye’de ise bu rakam (son yapılan zam ile birlikte) 306 dolar civarında seyrediyor. Kişi başına satın alma gücü paritesi sıralamasına bakıldığında da Türkiye, İran’dan daha iyi durumda.

TÜRKİYE’DEN ALDIKLARI ÜRÜNLERİ İRAN’DA SATIYORLAR

Buna rağmen birçok İranlı, hem tatil hem de alışveriş için Van’ı tercih ediyor. Alışveriş merkezlerinde uzun kuyruklar oluşturan İranlı turistler, özellikle giyim ve makyaj malzemesi satın alıyor. Giyim alışverişini çoğu zaman toptan yapan İranlılar, geri döndüklerinde ise bazı kıyafetleri sattıklarını anlatıyor.

İranlı Turist Rezza Mohammedzadeh, “Türkiye’ye her geldiğimde özellikle kadın ve çocuk kıyafetleri alıyorum. Tatilim bittikten sonra bunları İran’da satıyorum. İran’da tekstil ürünleri Çin malı olduğu için tercih edilmiyor ama Türkiye’den götürdüğümüz kıyafetler kıymetli oluyor” dedi.

‘İRANLILAR OLMASAYDI VAN PERİŞAN BİR HALDE OLURDU’

Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği (TÜRSAB) Doğu Anadolu Bölgesel Yürütme Kurulu Başkanı Cevdet Özgökçe de kentteki canlılığı, “İran’dan gelen misafirlerimiz, ilimize ve ülkemize çok büyük katma değer sağlıyor. Eğer Van’da İranlılar olmasaydı Van perişan bir halde olurdu. Van’ın esnafı sadece İran pazarı sayesinde hayatını idame ediyor” diye anlatıyor.

Özgökçe, İranlıların Van’ı üç nedenden tercih ettiklerini söylüyor. Bunları gastronomi, eğlence ve alışveriş olarak sıralayan Özgökçe, “Ciddi para harcıyorlar. Kişi başı ortalama 1000 dolar para bırakıyorlar” diye konuşuyor.

Günlük ortalama 3 bin İranlı turistin Van’da ağırlandığını ve gelen turistlerin minimum üç gün kaldıklarını belirten Özgökçe, “Görülmemiş bir sirkülasyon var bu sene. Geçmiş yıllarda İran’daki dönemsel resmî tatillerde İranlılar yine Van’ı tercih ediyordu ama bu yıl ben de şaşırıyorum. Van’ın çarşı pazarı şu anda İranlı misafirler ile dolu” diyor.

‘OTEL DOLULUK ORANI YÜZDE 90 CİVARINDA’

Van şehir merkezinde çok sayıda otel bulunuyor. İranlı turistlere göre Van’da konaklama ücretleri, diğer şehirlere göre daha uygun. Van Otelciler ve Turizmciler Derneği Başkanı Yunus Yüksel, İranlı turistlerin Van’ı daha çok sınıra yakın oluşu ve konaklama ücretlerinin uygun oluşu sebebiyle tercih ettiklerini söylüyor. Yüksel, “Haziran ayından beri otellerdeki doluluk oranı yüzde 90 civarında. Batı'daki şehirlerde kendi vatandaşlarımız bile tatil yaparken 30-40 bin lira harcamak zorunda kalırken Van’da tam tersine 5 bin liraya bile tatil yapılabiliyor. İranlıların Van’ı tercih etmelerinin sebebi üç günlük konaklama ücretlerinin daha uyguna gelmesi. Van’daki konaklama tesislerinin çok uygun fiyata çok kaliteli hizmet sunması cezbedici oluyor” ifadelerini kullanıyor.

‘AKDAMAR ADASI’NA GİRİŞ ÜCRETİNİN ARTMASI ADAYA OLAN İLGİYİ AZALTTI’

Van’da birçok İranlı girişimci de bulunuyor. Bu girişimcilerden biri de Siyamek Mirzai. Van’da turizm işletmeciliği ve tur rehberliği yapan Mirzai, Van’da Farsça bilen esnaf olmasının da gelenleri cezbettiği anlatıyor. Mirzai, "İranlılar Van’da genellikle Akdamar Adası, Van Kedisi Evi, Ters Ev ve Edremit sahilini gezmeyi tercih ediyorlar. Fakat son zamanlarda Akdamar Adası’na olan rağbet azaldı. Adaya giriş ücretinin 60 liraya çıkarılması bunu etkiledi” dedi.

‘İRANLILAR İÇİN ÖZEL AKTİVİTELER OLUYOR’

İran’dan ailesi ile birlikte Van’a gelen Asker Bagerzade Kesiri, “İran’a en yakın büyükşehir Van olduğundan alışveriş yapmak için burayı tercih ediyoruz. Ayrıca Van’a gelip buradan Türkiye’nin diğer şehirlerine gidiyoruz. Konaklama fiyatları da çok pahalı değil. Biz beş kişilik bir aile olarak gecelik 1000 lira ödüyoruz. Sınıra yakın olduğu için alışverişlerimizi Van’da yapıyoruz. Genellikle elbiselerimizi Van’dan alıyoruz” diye konuşuyor.

Yine İran’dan tatil ve eğlence için Van’a geldiğini belirten Shagaye Reşadi ise şunları söylüyor: “Van İran’a üç saat uzaklıkta. Daha önce de Van’a geldik ve Türkiye’nin birçok şehrine de buradan gittik. Öteki şehirlerde genellikle tatil yaptığımız için günümüz otellerde geçiyor. Ama burada alışveriş de yapıyoruz. Daha çok makyaj malzemeleri alıyoruz. Van geceleri çok eğlenceli bir yer, çok güzel bir şehir. Aktiviteler var, İranlılar için özel aktiviteler oluyor.”

Bir diğer turist Meryem Vehdet ise Vanlıları da çok sevdiğini şu sözlerle anlatıyor: “Burada bir otelde kalıyorum. Otel fiyatları hem uygun hem de otel sahipleri çok iyi insanlar. Her şey çok güzel. AVM’leri geziyorum. Akdamar Adası’na gitmeyi istiyorum. Türkiye’yi çok seviyorum. Türkçeyi sizin dizilerinizden öğrendim.”

‘ZAMLAR TURİSTLERİ DE ETKİLEDİ’

Giyim mağazası işletmecisi Aycan Aşan da liranın riyalden daha değerli olmasına rağmen, İranlıların alışveriş için geldiklerini ama artan fiyatlar karşısında daha temkinli davranmaya başladıklarını söylüyor. Aşan, “İranlılar daha çok giyim alışverişi yapmayı seviyor. Fakat son zamlardan sonra alışverişlerinde azalma oldu. Önceden geldiklerinde fiyatlara hiç bakmazlardı ama şimdi fiyatlardan dolayı üç parça alacakken iki parça almak zorunda kalıyorlar. Önceden toptan alımları da oluyordu” diyor.