EKONOMİ

Vergi yağmuru geliyor: Düzenlemede neler olacak?

Ekonomik krizle 'mücadele' için yeni vergi düzenlemeleri planlanıyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın üzerinde çalıştığı son 20 yılın en geniş vergi paketi bayram sonrasında TBMM’ye gelecek.

15 Haziran Cumartesi 2024 Saat: 07:48 Güncellenme: 15 Haziran Cumartesi 2024 Saat: 14:46

Mühdan Sağlam [email protected]

ANKARA - Bayram sonrasında TBMM’de ele alınması beklenen torba yasayla, gayrimenkulden kripto para ticaretine kurumlar vergisinden yurtdışı çıkış harcına kadar her alanda adeta vergi yağmuru başlayacak.

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nı bu düzeyde sert tedbirler almaya itense geçen yıl meydana gelen depremlerin ardından ve seçim döneminde sonuna kadar açılan kesenin bütçeye getirdiği yük. TEPAV raporuna göre bütçe bu yıl GSYH’nin yüzde 6,4'ü oranında açık vermesi bekleniyor ki bu Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın iktidardaki 20 yılı boyunca görülen en büyük bütçe açığı demek. Hazine’yse bu açığı halkın sırtına yüklediği vergilerle aşağıya çekmeye hazırlanıyor.

GAYRİMENKUL KÂRLARINA VE ŞİRKETLERE ASGARİ KURUMLAR VERGİSİ

Hazine’nin vergi için düzenlemeye gittiği ilk alan gayrimenkul yatırım ortaklıklarının mülk satış veya kiralamalarından elde ettiği kâr. Bu alanda elde edilen kâra asgari kurumlar vergisi uygulanacak. Hazine’ye göre bu adımla bütçeye 7,2 milyar lira ek gelir sağlanacak. Bu gelire ulaşmak için şöyle bir yöntem izlenmesi bekleniyor:

İlk olarak gayrimenkul değer artış kazancındaki istisnalar kaldırılacak. 2024 yılı için 87 bin TL ve üzerindeki kira gelirlerine istisna tanınmayacak, beş yıllık istisna süresi yalnızca bir konut için uygulanacak. Benzer biçimde iştirak hisse satış kazanç istisnasının kaldırılması da bekleniyor. Gayrimenkul ve iştirak hisseleri satış kazancı istisnası kurumlar vergisi mükelleflerine önemli vergisel avantajlar sağlıyordu. Gayrimenkul satış kazancı istisnası geçen yıl temmuzda yürürlükten kalkmıştı. İştirak hisseleri satış kazancı istisnası ise devam ediyordu. Kurumların, en az iki yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri rüçhan hakları ve istisna kazançlarına kaynak oluşturan yatırım fonlarının katılma paylarının satışından doğan kazançların yüzde 75'lik kısmı kurumlar vergisinden istisnaydı. Şimdi bu istisna oranının yüzde 25'e indirilmesi planlanıyor.

Hazine’nin hedefinde olan bir diğer alan hem Türk hem de çok uluslu şirketlerden alınacak vergi. Basına yansıyan paket hazırlığına göre, çok uluslu şirketlere en az yüzde 15 kurumlar vergisi getirilmesi, yurtiçinde ise cironun yüzde 2'si kadar matrahın yüzde 25'i asgari kurumlar vergisi uygulaması gündemde.

Yapılan hesaplamalara göre, Türkiye, çok uluslu şirketlere ülkede tahakkuk eden kârları için asgari yüzde 15 vergi uygulanması planından gelecek yıl 40 milyar lira ek gelir elde edecek. Hazine ve Maliye Bakanlığı, Türk şirketlere uygulanacak yeni asgari vergi matrahından yılda 90 milyar lira ek gelir bekliyor. Kurumlar vergisi tevkifat kapsamının genişletilmesi, e-ticaret üzerinden yüzde 1,5 vergi kesintisi de ajanda da yer alan bir diğer başlık.

Kamuoyunda ciddi tepkilere neden olan ve döviz ile ödemeleriyle gündeme gelen, yap-işlet-devret ve kamu-özel işbirliği (KÖİ) ile yapılan projelerine dönük verginin artırılması da taslakta yer alıyor. Buna göre, yüzde 25 olan bu vergi oranı yüzde 30’a çıkarılacak. Böylece hazineye 557 milyon TL ek gelir sağlanacak.

KURYELERE VERGİ, YURTDIŞI ÇIKIŞ HARCINA ZAM

Torba yasadaki düzenlemeyle hedef alınan bir diğer grup motokuryeler. Belli bir işverene bağlı olmadan kendi hesaplarına çalışan motokuryelerin elde ettiği gelir Hazine’nin takibine takıldı. Torba yasada yer alması beklenen düzenlemeye göre motorkuryeler de tıpkı sosyal medya fenomenleri gibi ticari kazanç sahibi olarak mükellefiyet kaydı, defter tutma, beyanname verme gibi birçok durumu yerine getirmekle yükümlü olacak.

Kendilerinden Türkiye’de kurulu bankalarda bir hesap açtırmaları istenecek olan motokuryelerin, bu faaliyetlere ilişkin tüm hasılatı sadece bu hesap aracılığıyla tahsil etmeleri gerekiyor. Bankalar, bu kapsamda açılan özel hesaplara aktarılan hasılat tutarları üzerinden, aktarım tarihi itibarıyla yüzde 15 oranında gelir vergisi tevkifatı yaparak, beyan edip vergi dairesine ödemekle yükümlü olacaklar. Düzenlemenin 2025’te yürürlüğe girmesi bekleniyor.

Bayrama günler kala yurtdışı seyahatlerinin hızlanması Hazine’nin de dikkatini çekiyor ve yurtdışına çıkışın maliyeti artırılıyor. Mart 2022’de 150 liraya çıkan bu harcın 1000 lira ile 1750 lira aralığında yeniden belirlenmesi için çalışma başlatıldığı gelen bilgiler arasında. Yurtdışı çıkış harçlarından 2023’te 1 milyar 311 milyon lira tahsilat yapıldı. 2024 yılının Ocak-Nisan döneminde ise 427 milyon lira gelir sağlandı.

KRİPTOYA VERGİ YOLDA, BORSAYA ŞİMDİLİK YOK

Liranın son üç yıldaki hızlı erimesi ve artan enflasyon Türkiye’de yatırımcıların bir kısmını kripto para ticaretine yönlendirmişti. Hazine, Türk yatırımcılar arasında popüler hale gelen kripto ticaretine yüzde 0,03 işlem vergisi getirmeyi düşünüyor. Resmi tahminlere göre bu hamle yılda 3,7 milyar lira gelir getirecek.

Hazine’nin vergilendirme planlaması içinde yer alan diğer önemli bir alan borsa faaliyetleriydi. Bu konuda hem Bakan Şimşek hem de Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz konuya dönük açıklamalar yapmıştı. Basına sızan bilgilere göre, Cevdet Yılmaz’ın “cüzi bir oran” olarak tarif ettiği hisse alım satımından on binde 1 ila 3 arasında işlem vergisi adımının şimdilik ertelendiği ve ay sonunda TBMM’ye gelmesi beklenen pakette yer almayacağı açıklandı.

Torba yasanın hedefinde olan bir diğer konuysa istinasların bazı alanlarda ya kaldırılması ya da sınırlandırılması. Vergide usulsüzlük, fiş kesmeme gibi pratiklere dönük cezai yaptırımların iki üç kat artırılması bekleniyorken serbest meslek gruplarının hasılat takibi sıkı bir markaja alınacak. Engelli araçlarına sağlanan istisna daraltılması, varislere vergi getirilmesi planlanıyor.

Etiketler vergi ekonomi paket