Xulxulandin

Duygu Çelik

Diyarbakır Galeria Sitesi'nde günlerce enkaz altında kalan ölümsüz Dengbêj Mihemedê Nenyasî için...

Bütün kitapları enkaz altında kalmış bir cahilin yazısıdır bu. Bütün tırnak içlerini bir gecede kaybetmiş bir insan müsveddesinin karalaması: Times New Roman, single space, iki yana yaslı... Bu yazı, bir yas kilamının en dil bilmez yerinden çevirisidir, telifsiz. Ve ilk sarsıntıda yıkılmaya müsaittir. Lütfen bu yazıyı okurken "hissederseniz" bir şeyler merdivenlere koşmayınız, asansöre binmeyiniz. Mümkünse atanızdan kalma anksiyetenizi de deprem çantanıza koymayı unutmayınız. Bu yazının zemin katının kolonları kesildi, tamamını okumadan lütfen ölmeyiniz.

6 Şubat 2023, Saat: 04.17, merkez üssü Kahramanmaraş, Pazarcık.
6 Şubat 2023, Saat:13.24, merkez üssü Kahramanmaraş, Elbistan.

Xulxulandin...

Bir dengbêjin "ötekinin ölümü"ne dair nefes marifeti... Bir elini kulağına dayıyor dengbêj. Anlatıyor... Anlatmak; ölümün Levinasçı "yanıt verme yoksunluğuna" karşı bir pasif direniş. Anlatmak; Heideggerci "ölmek zorunda olmaya" karşı bir var-olmak-zorundalık. Anlatmak; Epikürosçu bir sobe! "Ben varsam ölüm yok; ölüm varsa ben yokum".

Xulxulandin...

Bir dengbêjin "kendi ölümü"ne doğru an an eksilen nefesi... Bir elini kulağına dayıyor dengbêj. Anlatıyor... Titriyor sesi, sarsılıyor bellek... Oysa deniz kabuklarıyla dolu bir tarih inşa etmedik mi "tek yürek"? Kaç kez yıkıldı evlerimiz? Acılarımızın artçıları acılarımızdan büyük olmaz sandık, ciğerimizi yakmaz sandık da öyle olmadı be xwişka min(1): Bu kaçıncı "Ez qurbanê. Cîgera min şewitî"?(2) Bu kaçıncı utanç duyma hali "ötekinin insan" olma haline karşı? "Kendi insan" olma haline dair acil ihtiyaç listesini paylaşıyorum ey fani! Yaz! En az bir dengbêj!

Xulxulandin...

Bir dengbêjin ölümü... O'nun nefesinde bir belleğin ölümü... Ölüm...

15 Şubat 2023, Bir "Ax!"ın merkez üssü olarak Diyarbakır.

Dengbêj Mihemedê Nenyasî'nin bir eli kulağında. Anlatıyor... Diğer dengbêjlerden farklı... Gözlerini aça aça... Göğsünü öne veriyor, dinleyin diyor. Canlı... Sesi canlı... Eli canlı... Sonra... Enkaz altında kalıyor günlerce... Bu xulxulandin değil Xale Mihemme! Bu deprem! Bu utanç! Birbirine sarılmayı unutan insanların ülkesinde canlılığın sıcaklık yitimi, bir kibir olarak hipotermi... Senin sesin şimdi bir başka dengbêjin nefesine nefes... Söz uçar Xalê Mihemme! Uçar da yanan bir ciğerin yangınını söndürür... Sen anlattın Xalê Mihemme! İyi ki...

Xulxulandin değil bu!

Yıkılsın dünya! Xweda jî cîgera wan bişewitîne!(3)

Times New Roman, single space, iki yana yaslı... Ne çok yas...Yaslan birbirine ey fani! Sarıl! Bak işte devrildi yine cümleler... Xale Mihemme'nin öldüğü günden sonra... Bu yazının enkazından -bu cümleye kadar gelen sen dahil- bir şey "hisseden" kimse kurtulmadı...

Dipnotlar:

Xulxulandin: Dengbêjlerin kilam anlatımlarında gırtlak titretmesi. Belleğin sesteki tezahüründeki deprem.
1. Kız kardeşim.
2. Kurban olurum. Ciğerim yandı.
3. Allah da onların ciğerini yaksın!