Yapı denetiminde değişiklik: Parayı veren müteahhit düdüğü çalar mı?

DUVAR - Köy Kanunu’nda yapılan değişiklikle, 500 metrekareye kadar olan inşaatların denetim firmasını artık müteahhit seçebilecek. Yapı denetim uzmanları, bu düzenlemenin denetimde zafiyet ve haksız kazanç riski yaratacağını belirtiyor.

İKİ FİRMADAN BİRİNİ MÜTEAHHİT SEÇECEK

Meclis Genel Kurulu’ndan geçen "Köy Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun", yapı denetim sistemi ve imar uygulamalarında tepkilere neden olan değişiklikler getirdi. Daha önce, 2019 yılında getirilen bir düzenleme ile yapı denetim firmaları, bakanlık tarafından uygulanan elektronik sistem üzerinden rastgele atanıyordu. Ancak Köy Kanunu'nda yapılan son değişiklik ile inşaat alanı 500 metrekareye kadar olan yapıların denetimini yapacak şirketi, müteahhit seçebilecek.  500 metrekare üzerindeki yapılarda ise otomatik sistemle iki firma atanacak. Müteahhit bunlardan birisi ile anlaşacak. Kanunda yapılan değişiklik, yapıların denetiminde eksiklerin olacağı endişelerine sebep oldu. 

'MÜTEAHHİT VE YAPI DENETİM ARASINDAKİ TİCARİ BAĞ YENİDEN KURULDU'

Yapı Denetim Kuruluşları Birliği Derneği Genel Sekreteri Esra İnhanlı, kanunda yapılan değişikliği anlattı. “Denetleyenin parasını denetleten ödemesin” diye yıllarca mücadele ettiklerini belirten İnhanlı, 2019 yılındaki kanunu kazanılmış bir başarı olarak değerlendirdi. İnhanlı, bu başarıyı, “Çünkü mal sahibine beni seçtiği için taviz vermeme noktasında ciddi bir güce sahip olmuştuk. Ticari bağ, kesilmişti. ‘Ben sana paranı veriyorum, şunu da görmezden gel’ kısımları ortadan kalkmıştı” sözleriyle anlattı.

“En büyük sorun bu kanunların masa başında sahayı bilmeyen kişiler tarafından yazılıyor olması” diyen İnhanlı, yapı denetimcilerin görüşleri alınmasına rağmen ciddiye alınmadığını söyledi. Yapı denetimciler, uzak mesafeli ve küçük ölçekli projeler için yol ve laboratuvar masrafı için belli bir bedel ilave edilmesini istediler. Bu istek bakanlıkça kabul edilmedi.
Yapı denetimciler tarafından uzak mesafeli ve küçük ölçekli projelerde elde edilen gelirin iş kapsamında yapılan harcamaları karşılamayacak ölçüde düşük olması şikayetlere sebep oluyordu. Bu şikayetler gerekçe gösterilerek son yapılan değişiklikle 500 metrekare altındaki yapıların denetlenmesi için yapı denetim firmasını müteahhit seçecek. Fakat projeler parsel yerine sözleşmeyle yapı denetim firmalarına verilecek. Bir parselde 300 metrekare 4 adet villayı örnek gösteren İnhanlı, “Aslında burada parsel bazında toplam inşaat alanı 1200 metrekare oldu. Villalar tek kişiye ait ama sözleşmeleri ayrı ayrı hazırlanıyor. Böylelikle gerekçe gösterilenin aksine hizmet bedelinin altında kalmayan bir iş çıkıyor ortaya ama müteahhit yapı denetimciyi seçebiliyor. 500 metrekarenin altındaki bir parseldeki 50 tane villayı müteahhit gidip istediği yapı denetimle çalışabilir. Amacını aşmış bir durum oluştu” diye konuştu. 

‘BU, 2019 ÖNCESİNE DÖNÜŞ DEMEK’

“Adrese teslim bir kanun koyarmışçasına parsel bazında değil de sözleşme bazlı yapmışlar” diyen İnhanlı, neden karşı çıktıklarını şöyle ifade etti: “Bu tamamen 2019 öncesine dönüş demek. 2019’dan önceki denetim zafiyetini, bu maddeyle yeniden oluşturdular. Ticari bağ nedeniyle denetim zafiyeti yeniden oluşacak.” 

İnhanlı, yapı denetim firmalarının rekabete girebileceğini hatırlatarak, şöyle konuştu: “Derdimiz, hakkına razı gelmeyen, hep daha fazlasını isteyen müteahhitlerimiz ya da yapı sahiplerimiz. ‘Balkonu da daireye katayım, büyüteyim.’ ‘Oluşması gereken havalandırma boşluğunu yapmayayım da bunu da odaya katayım.’ ‘Benim hakkıma 5 daire çıkıyor ama ben 10 daire yapayım.’ Bizim tartıştığımız konu, alan fazlalıkları. Bizler de bunlardan dolayı hem para cezalarına hem de men cezalarına çarptırılıyoruz. Hem hizmet bedelinde pazarlıklar olacak, işin içine rekabet girecek hem de işi daha ucuza yaptırmaya çalışacaklar.”

‘BU KANUNLA HAKSIZ KAZANÇ SAĞLAYAN BELEDİYELERE DE GÜN DOĞUYOR’

İnhanlı, elektronik dağıtımla yapı denetim firmaları arasında kazanç eşitliği sağlanırken yeni düzenlemeyle burada da oluşacak eşitsizliğe dikkat çekti: "Elektronik dağıtım ile alınan işin kazancı üzerinden yapı denetim firmaları arasında dağıtım yapılıyordu. Örneğin, 3 yapı denetim firmasına birine 500 liralık, birine 1000 liralık, birine 1500 liralık iş gidiyorsa diğer iki yapı denetim firması 1500 lira kazanç elde edene kadar iş onlara veriliyordu. Değişiklikle, 500 metrekare altı yapıları elektronik dağıtımdan ve hizmet paralarının eşitlenen puanından çıkarttılar. Firmalar, 500 metrekarenin üstünde alınan her iş için eşitlemeye girecekler ama 500 metrekarenin altında alınan işler seçilen yapı denetimciler için ekstra kazanç olacak."

“Burada tavizler başlayacak” diyen İnhanlı, belediyelerin de bu konuda sorumluluğunun olduğunu hatırlattı. İnhanlı, “Biz çoğu zaman ne yazık ki ilgili idarelerin göz yummalarından dolayı bazı şeylere 'tamam' demek zorunda kalabiliyoruz. Bu kanunla haksız kazanç sağlayan idarelere de gün doğuyor. Mevcut imar planına, para alarak uymayan belediyeler bizim de bunu görmezden gelmemizi istiyor. İmar planlarındaki 5 kat izni olan yapılar bu şekilde 10 kata çıkıyor” sözleriyle anlattı.

‘DENETİMSİZLİĞİN ÖNÜ AÇILACAK’

Yapı Denetim Kuruluşları Birliği Genel Başkan Yardımcısı Oktay Altun ise normal şartlarda yapı denetimcilerin, onay vermeyeceği durumlara bu kanunla onay verebilecek duruma geleceğini belirtti. Bursa’da 110 tane yapı denetim firması olduğunu söyleyen Altun, “Müteahhit 'burada uygunsuz iş yaptıracak bir firma bulurum' diye düşünüyor. 500 metrekare altındaki işlerle ilgili hem parasal hem yapısal olarak sorunlar oluşacak. Bu kanunu müteahhitler istiyor” diye konuştu.

Altun, yapı denetimciler olarak bakanlığa hizmet bedeli altında kalan işler için bir bedel eklemesi istediklerini fakat bakanlığın müteahhittin lehine, denetim zafiyeti oluşturacak bir değişiklik yaptığını söyledi. Yeni kanunla güneş ve rüzgâr enerji santrallerindeki denetimlerin de kaldırıldığını hatırlatan Altun, “Bu denetimsizliğin önünü açacak bir durum” dedi. Altun, uygun şekilde denetlenmemiş yapıların deprem nedeniyle endişeye neden olacağını da sözlerine ekledi.

60 kişinin öldüğü Yoldaş Apartmanı davası: Müteahhit, bilinçli taksirle hareket ettiGÜNDEM

CHP'li Karasu'dan kanun tepkisi: Vatandaşın evine, arsasına çökmenin adı imar aktarımı olacakGÜNDEM

Köy kanunu, yapı denetim, imar aktarımı Meclis'ten geçti: 10 maddede tartışmalı yeni kanunGÜNDEM