Dijital parayla nakite veda edecek miyiz?

DUVAR - Öyle görünüyor ki kağıt paradan bizi cep telefonları kurtaracak. Temassız ödeme teknolojileri yıllardır geliştiriliyor fakat gelin görün ki tüketici alışkanlığı henüz finans kuruluşlarının arzu ettiği seviyeye ulaşmış değil. Bunun sebebi esasında insanların kağıt para sevmesi değil. Plastik kartlar (banka kartı, kredi kartı) gözde durumda. Elbette bu kartlar da araçlardan sadece biri. Sayısal olarak banka hesabınızda bulunan paranın veya banka tarafından tanımlanmış kredinin harcanmasında fiziksel bir araç. Fakat günümüzde gelişen pek çok hizmet, fiziksel karta ihtiyacı da ortadan kaldırıyor.

İnternetten alışveriş seçeneklerinin artmasıyla birlikte online ödeme, çok büyük bir kullanıcı kesimi için normalleşmiş oldu. Geçtiğimiz yıllarda özellikle güvenlik endişesi, online ödeme yapmaktan alıkoyuyordu. Hızlı ödeme ve alışveriş imkanı sunan mobil uygulamaların sayısı ve kullanım yaygınlığı yükselişte. Ürün ve hizmet satıcıları da mobilde var olmanın önemini fark etmeye başladı. Günümüzde cep telefonu ekranlarından insanlar dakikalar içinde alışveriş yapabiliyor. Önceden tanımladıkları ödeme bilgileriyle işlemlerini çok hızlı ve sorunsuz gerçekleştiriyor.

Bazı uygulamalar alışveriş sürecini basit tutmayı başarırken, alışveriş deneyimini mobil yaşam tarzına kolaylıkla uydurmak için ürün veya hizmet hakkında yeterli bilgi veriyor. Birçok uygulamanın kullanıcı deneyimi kalitesi gerçekten etkileyici ve geliştiricilerin gelecekte uygulamaları nereye götüreceğini ve rakiplerinden kendilerini nasıl farklılaştıracakları şimdiden merak konusu.

MasterCard tarafından hazırlanan "Mobil Uygulamalar Endeksi", Avrupa’daki perakendecilerin ve uygulama geliştiricilerinin hali hazırda en çok 7 perakende kategorisine ilgi gösterdiğini ve bu kategorilerin de uygulamaların yaklaşık yüzde 65’ini oluşturduğunu gösteriyor. Bu perakende kategorileri şöyle sıralanıyor: Yemek siparişi, taksi, ulaşım (demiryolu, şehirlerarası otobüs, toplu ulaşım), yayıncılık (kitap, dergi), konaklama, otopark, eğlence bileti (sinema, tiyatro, festivaller, spor etkinlikleri).

TÜRKİYE DE AVRUPA'YLA AYNI HIZDA

Avrupa ülkeleri dijital ödeme konusunda çok önemli mesafeler kat etmiş durumda. Alışveriş uygulamalarının yüzde 52’si kartlı ödemeleri destekliyor. Bu sebeple kartlı ödemeler mobil uygulamalarda açık ara tercih edilen en popüler ödeme yöntemi. Uygulamaların yüzde 36'sında, kapıda nakit ödeme seçeneği de alternatif olarak sunuluyor. Bununla birlikte mobil cüzdanlar hızla ivme kazanıyor. En iyi mobil alışveriş uygulamalarının yüzde 24’ünde mobil cüzdan desteği yer alıyor. Online kart ödemesi ve online cüzdanlar sırasıyla yüzde 82’lik ve yüzde 39’luk destekle yüksek oranlara sahip.

SOSYAL MEDYA ETKİSİ

İnternet sitelerinde Facebook, Twitter ve Google hesaplarıyla oturum açma yöntemleriyle birlikte son yıllarda üyeliklerde büyük bir artış kaydedildi. Kullanıcılara tekrar tekrar kişisel bilgilerin girildiği formlar dayatılmaması önemli bir fark yarattı. Sosyal medya üzerinden oturum açma, kullanıcıların bir internet sitesinde sunulan hizmetlerden faydalanırken kolaylıkla oturum açabilmelerini sağlıyor ve kişisel bilgilerini tekrar tekrar girme ve form doldurma ihtiyacını ortadan kaldırıyor. Bu trende karşın mobil uygulamaların küçük bir kısmı sosyal medya üzerinden oturum açma sistemini sunmaya başladı. MasterCard Mobil Uygulamalar Endeksi’nde test edilen 1000’in üzerindeki mobil uygulama içinde sadece yüzde 7,5’i oturum açmak için sosyal medya üzerinden giriş yapmayı destekliyor. Listeye giren son uygulama grubunda bu rakam iki katına çıkıyor fakat beklentilerin altında kalıyor. Mobil alışveriş uygulamalarının en iyileri arasında sadece beşte biri sosyal medya hesapları üzerinden oturum açma imkanı sunuyor.

Sanal para Bitcoin, son yılların en önemli tartışma konularından biri haline geldi. Özellikle yasa dışı işlerin ödemeleri için internette Bitcoin kullanımı tercih ediliyor.

YENİLİKÇİ FİKİRLER ÖNE ÇIKIYOR

Sıralamanın en üstünde yer alan uygulamaların bazıları rekabette diğerlerine fark atıyor. İnovatif fikirleri hayata geçiren mobil uygulamalar öne çıkıyor. Eğlence etkinliklerinde yeme içme siparişlerini önceden vermeyi sağlayan, televizyondaki oyuncuların üzerindeki giysileri tanımlayarak satın almayı sağlayan, elektrikli otomobillerin şarj ücretini hareket halindeyken ödemeyi mümkün kılan fikirler, uygulamaların tercih edilme oranını artırıyor. Mobil alışveriş dünyası kolaylıkları mümkün kılıyor.

KAĞIT PARAYA ELVEDA MI?

ABD'de, çoğu Avrupa ülkesinde ve bazı Uzakdoğu ülkelerinde kağıt para gözden düşmüş durumda. Ödeme yapılan yerlerin neredeyse tamamında kartla alışveriş yapmak mümkün. Çoğu satıcı için kartla ödeme hem daha güvenli, hem de rahat bir yöntem. Kasa yok, kaybolma-çalınma derdi yok, hesaplaması ve saklanması kolay. Yakın zamana kadar bankaların komisyonları ve geç ödemeler sebebiyle karta soğuk bakan işletmeler için de artık devir değişti.

Giderek kazandığım ve harcadığım paranın çok daha azını fiziksel olarak görüyorum. Çoğu insan maaşını nakit olarak almıyor, doğrudan banka hesabına geçiyor. Kira, taksit, fatura ödemeleri hemen banka üzerinden yapılıyor. Yakın zamana kadar banka şubesine gitmek yerine internet şubesinden işlem yapmak popülerdi, şimdi bana banka web sitesine girmek zor geliyor; mobil uygulamadan çoğu işlemi yapabiliyor. Öyle ki, bankalar mobil uygulama üzerinden kredi başvurusu bile alıyorlar.

Temassız ödeme, nakit para veya plastik kartla ödemekten çok daha hızlı bir yöntem.

Giderek kağıt para kullanmak zul gelmeye başlıyor. Etrafımdaki çoğu insandan da "para çekmeyi unuttum" lafını duyuyorum. Dün arkadaşlarımla yemek yediğim mekanda POS cihazının arıza vermesi durumumuzu gözler önüne serdi. İnsanlarda yanlarında artık taksiye yetecek kadar nakit taşımak gibi bir alışkanlık gelişti. Taksi hizmeti sağlayan mobil uygulamalar bu işe de el attı; umarım daha hızlı yaygınlaşır. Avrupa ve Amerika'da olduğu gibi, taksilerin içinde kartla ödeme hizmeti sunulması büyük rahatlık sağlayacaktır.

HIZLI ÖDEME SİSTEMLERİ YAYGINLAŞMALI

Fırından ekmek alırken kredi kartıyla ödemek elbet tuhaf karşılanabiliyor. İşte bu tarz durumlar için temassız biçimde hızlı ödeme sistemleri devreye giriyor. Belli bir limitin (genelde 30 TL civarı oluyor) altındaki ödemeleri şifresiz biçimde yapma imkanı sunan hızlı ödeme sistemleri özellikle çay-kahve, ekmek, atıştırmalık alırken zamandan kazandırıyor, nakitsiz hayata geçişi kolaylaştırıyor.

Nakit kullanmayı pahalı kılan sebepler arasında paranın taşınması, korunması, sayılması, kaydedilmesi gibi lojistikle ilgili sorunlar öne çıkıyor. Ayrıca ekonominin kayda alınması noktasında da elektronik ödeme sistemlerinin yaygınlaşması önemli.

Hollanda'da elektronik ödeme geçen yıl nakit ödemenin önüne geçmeye başladı. 2018'de ödemelerin yüzde 60'ının dijital olması öngörülüyor. Özellikle kuzey Avrupa ülkelerinin hedefi, 2020'lerde kağıt paraya veda etmek.

Ülkemizde özellikle toplu taşımada kart kullanımı yaygınlaşmış durumda fakat bu kartlara kredi yüklenmesi için konulan makineler (en azından İstanbul'dakiler) hâlâ sadece nakit alıyor. Çikolata, meşrubat satan otomatlar bile kredi kartı kabul ediyorken, toplu taşıma kartlarına kredi yükleyen makinelerin durumu şaşırtıcı.

KÜLTÜRÜN DE ETKİSİ VAR

Kuzey Avrupa ülkelerinde yaşayanlar için elektronik ödeme ne kadar cazipse; bazı ülkeler için nakit hâlâ geleneksel yöntem olarak yoğun biçimde tercih ediliyor. Bazı insanlar için nakit kullanmak, harcamalarını kontrol altında tutma konusunda daha kullanışlı bir yöntem. Almanya ve İtalya gibi ülkeler nakiti seviyor. Yüzde 70'lerde nakit kullanım oranı dikkat çekiyor.

Amerika Birleşik Devletleri de bankacılık ve ödeme sistemleri konusunda bir miktar geriden geliyor. Ülkede çipli kart kullanımı, Avrupa ve Türkiye'den 10 yıl sonra başladı. Geçtiğimiz yıllarda Amerika seyahatlerimde kartla alışveriş yaparken hâlâ kimlik göstermek ve imza atmanın tuhaflığını yaşamıştım.

Benzer bir geri kalmışlık Amerika'daki ATM'lerde de söz konusu. Son yıllarda monokrom küçük ekranlı para makineleri yaygındı. Üstelik para çekmek haricinde başka bankacılık hizmeti de sunmuyorlardı. Son iki yılda bu konuda önemli bir gelişme oldu mu, canlı tanığı değilim. Fakat mobil ödeme Amerika'da da hızla yaygınlaşıyor. Özellikle Apple Pay ve Venmo gibi ödeme uygulamaları tercih ediliyor.