Putin ile Poroşenko arasında denge Erdoğan

Rus-Suudi müzakerelerini değerlendiren Yevgeniy Krutikov, Vzglyad haber sitesinde yayımlanan yazısında ikili ilişkilerin askeri tarafını büyüteç altına aldı. Krutikov'a göre bir süre önce S-400 alımı yüzünden Türkiye’ye küsen Pentagon bu sefer memnuniyetsizliğini Suudilere yönlendirdi. Füzelerin yanı sıra Er Riyad, ülkesinde Kalaşnikov fabrikasını kurmak, TOC-1A lav silahını, Kornet-EM tanksavar füzelerini ve AGS-30 bomba atar sistemlerini satın almak ve üretmek niyetinde.

Yazar, toplam hacmi 3 milyar dolar civarında öngörülen sözleşmenin, Amerika ile yapılan anlaşmaların yanında küçük dursa da ABD’yi ciddi bir şekilde rahatsız ettiğini öne sürdü. Resmi olarak Washington’a göre Rusya ile yapılan anlaşmaların rahatsız edici tarafı, söz konusu silahların Amerikan yapımı silahlarla uyum içinde olmaması şeklinde gösteriliyor. Halbuki gerçek sebebi, ABD’li silah üreticilerinin, kendi arka bahçesi gözüyle baktıkları pazarın rakiplere açılması olmalı.

Aynı zamanda askerlerinin ciddi eğitime ihtiyacı olan Suudi Arabistan'ın, Suriye’de kendilerini ispatlayan Rus eğitmen subaylarına göz dikmemesi mümkün değil. Üstelik Er Riyad S-400’ler için Rus uzmanları çağırmak zorunda olacak. Krutikov'a göre, bu iki ülke arasındaki askeri bağların yakında daha da güçlü olacağını gösteriyor.

Erdoğan’ın Kiev ziyaretini yorumlayan medyadan Nezavisimaya gazeta, Türk liderinin Putin ile Poroşenko arasında denge sağlamaya çalıştığını öne sürdü. Gazetenin Ukrayna muhabiri Tatyana İvjenko’ya göre Ankara, ABD ve AB’nin alternatifini Rusya ve Ukrayna’da arıyor.

İvjenko’nun mikrofon uzattığı Ukrayna Analiz ve Yönetim Merkezi uzmanlarından Vladimir Volya, yeni pazarları, yeni imkanları arayan Erdoğan'ın Ukrayna’yı da hesaba kattığını söyledi.

Öte yandan Ukraynalı bağımsız ekonomi uzmanı Vsevolod Stepanyuk dünya pazarında Türkiye’nin Ukrayna’nın “güçlü bir rakibi” olduğuna dikkat çekti. Stepanyuk, Türkiye’nin Ukrayna’dan ham madde alıp dünyaya hazır ürün sattığını vurguladı.

Enerjiye gelince “Ukrayna Naftogaz’ı” Başkanı Andrey Kobolev’e göre Türk Akımı faaliyete geçtiğinde Ukrayna’nın güneyinde kurulan kapsamlı boru hattı sistemi devre dışı olacak.

Ankara’nın Kırım’ın işgaline karşı çıkmakla beraber Rusya karşıtı yaptırımlarına katılmadığını vurgulayan Vladimir Volya, Erdoğan’ın Poroşenko ile yapılan görüşmeleri Moskova’ya nasıl anlatacağını çok merak ettiğini söyledi.

Aynı zamanda Kiev’de Kırım’ın işgalini tanımadığını söyleyen Erdoğan Rusya’dan tepki aldı. Bu tepkilerin bazıları şöyle:

Kırım bölgesi hükümeti başkan yardımcısı Georgiy Muradov, Erdoğan’ın açıklamasının ne Kırımlılar ne de Rusya için “kritik önem taşımadığını” söyledi. Bununla beraber Muradov, “mobil ve esnek bir insan” dediği Erdoğan’ın Kırım konusunda tutumunu er geç değiştireceğini iddia etti.

Parlamento üst kanadı vekili Aleksey Puşkov, Kırım’ın statüsünün, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yarımadanın Rusya’ya katıldığını tanıyıp tanımadığında değişmeyeceğini vurguladı. Puşkov Erdoğan'ın bu çıkışı ile sadece Poroşenko’yu “okşadığını” iddia etti.

Parlamento alt kanadı Duma Dışilişkiler Komitesi Başkan Yardımcısı Dmitriy Novikov ise genelleme yaparak “Türkiye ile uzun vadeli ilişki kurmanın ne kadar zor olduğunu gösteren bir ders bu. Ülke yönetimi değişirken, hatta aynı lider iktidarda olduğu sürece dış politikası kritik bir şekilde ve aniden değişebiliyor” dedi.

Rusya’nın ihraç ettiği buğday, ayçiçek, pirinç gibi ürünlere Türkiye’nin getirdiği yeni kısıtlamadan da yakınan Rus basınında, özellikle Mevlüt Çavuşoğlu’nun “Türkiye üretimi olmazsa S-400 alımını iptal edebiliriz” şeklinde yaptığı açıklamaya birçok yorum geldi.

Örneğin Kommersant gazetesi, Moskova’da bu çıkışın “politikanın bir unsuru” olarak değerlendirildiğini yazdı. İvan Safronov ve Aleksandra Djordjeviç imzalı yazıda bakanın, alternatif füze sisteminin “Rusya karşıtı ülkelerden” alınabileceğine dair sözlerine vurgu yapıldı.

Putin’in sözcüsü Dmitriy Peskov “uzmanlar bu konuyu görüşmeye devam ediyor” derken resmi silah ihracatçısı Rosteh Başkanı Sergey Çemizov, “Bunun gibi yüksek teknolojik silah fabrikası boş arazi ortasında kurulmaz. Bu iş kalifiye personel, teknolojik ekol gerektirir. Onların oluşumu da onlarca senelik çalışmayı icap eder” dedi.

İsmini vermeden gazeteye konuşan bir uzman, hukuki detayları ve tarafların yükümlülüklerini ihtiva eden, feshedilmesi zor olan ciddi bir kontratın imzalandığını anlattı. Kendisine göre Suudi Arabistan’a S-400 satışı haberi çıkar çıkmaz Washington, Er Riyad’a THAAD satışına yeşil ışık yaktığı için her halde sayın Çavuşoğlu söz konusu açıklamada bulunurken Amerika’dan benzer bir hamle bekliyordu. Ama boşuna bekledi.

Eho Moskvı sitesinde çıkan yazısında S-400’den vazgeçme ihtimalini değerlendiren Yaşar Niyzbaev, Mevlüt Çavuşoğlu’nun açıklamasını analize ederek aşağıdaki sonuca vardı:

1. Ankara, Rus tarafı ile füze üretim teknolojisinin devredilmesini daha görüşmedi;

2. Görüşürşe olumlu neticeyi elde edecek çünkü bu konuda Putin’in desteği var;

3. S-400’ün tek alım sebebi ileride füzelerin Türkiye’de üretilmesi.

Başka deyişle yazara göre “teknoloji alacağız” diyen Türk tarafı da, “teknoloji vermeyeceğiz” diyen Rus tarafı da kendi seçmenlerinin duymak istediğini söylüyor.