Rus basınında geçen hafta: Arap Baharı’ndan Kudüs yazına

Vladimir Putin’in turuna odaklanan Rus medyası, devlet başkanının “bir günde üç nişan vurduğunu” yazdı.

Bu tur ile Putin’in fiilen seçim kampanyasına başlattığını öne süren Gazeta.ru, Moskova’nın Ortadoğu’da hem barışçı hem arabulucu statüsünü kazanmayı göstermeye çalıştığını iddia etti.

Suriye Askeri Grubu Komutanı Sergey Surovkin’e atıfta bulunan Gazeta.ru, Rus askerlerinin iki sene zarfında 32 bin terörist öldürdüğünü, 400 zırhlı araç imha ettiğini ve bin yerleşim yerini teröristlerden temizlediğini bildirdi.

Moskovskiy Komsomolets gazetesi muhabiri Yelena Yegorova’ya göre turdan çıkan en büyük sürpriz Putin’in Suriye’den kısmen asker çekilmesine dair emri oldu. Ne var ki ülkede başlayan barış sürecinin ne gibi akıbete yol açacağı hâlâ meçhul. Moskova, ortaya koyduğu Suriye Halkları Kongresi’nin Esad rejiminin devamlılığına yeşil ışık yakacağına ümit ederken kongrenin tarihi ve katılımcılarına İran ve Türkiye’den onay çıkmadı. Yegorova, kongrede alınacak kararların BM ve diğer aktörler tarafından tanınmasının şüphe yaratıcı olduğunu da vurguladı.

Putin’in Mısır ziyaretine gelince, bu ziyarette El Dabaa Nükleer Santrali projesi ön plana çıkmış görünüyor. İmzalanan sözleşme uyarınca santral maliyeti olan 21 milyar doların yüzde 85’i Rusya’nın verdiği krediden karşılanacak.

Bunun yanı sıra silah satış kontratı imzalanırken 30 Kasım’da Rusya hükümeti internet portalında, savunma ve dışişleri bakanlıklarına, Mısır ile “hava sahası ve havaalanları kulanılmasına dair” bir sözleşme yapma talimatı yayınlandı. Demek ki yakın zamanda Rus savaş uçakları Mısır havaalanlarını kullanma imkanını elde edecek. Yazar, bu bağlamda Libya operasyonunun söz konusu olabileceğini öne sürdü.

Kahire’de sivil havacılık sektörüne da değinen Putin, Mısırlı tur operatörlerine müjde vererek yakında seferlere başlanabileceğini hissettirdi. Gazeteye konuşan Rusya Ulaşım Bakanı Maksim Sokolov, ilgili sözleşmenin 2017 sonuna kadar imzalanabileceğini belirtti.

Yegorova, Ankara toplantısında ise “klasik” konulara Kudüs’ün eklendiğini belirtti. Muhabirin deyişiyle bu konunun neticesi meçhul olabilir. Çünkü ABD Başkanı Trump, yaptığı hataları tanıyan biri değil.

Gazeteciye göre Suriye’de yaptığı açıklamada Putin, Ankara ziyaretinin ana amaçlarından birinin Erdoğan ile Suriye Halkları Kongresi’ni ele almak olduğunu hissettirdi. Bu noktada Yegorova yazısını bitirirken “Kürtlerin” kongreye katılmasına karşı çıkan Ankara’nın ne cevap verdiğinin bilinmediğini de ifade etti.

Aynı gazeteye röportaj veren uzmanlar, Rus askerlerinin Suriye’den çekilmesini yorumladı.

Rusya Füzecilik ve Topçuluk Askeri Akademisi Başkan Yardımcısı Konstantin Sivkov’a göre “kararın zamanlaması tam yerinde”ydi. Sivkov “IŞİD’in mağlubiyeti ortada, Suriye ordusu artık duruma hakim, büyük sayıda Rus askerine ihtiyacı yok dedi ve yine de Hmeymim ve Tartus üslerinde Rus askerlerinin kalacağının altını çizdi.

Bununla beraber “ABD ve müttefiklerinin” Suriye’de durumu istikrarsızlaştırmaya yönelik çabalarının devam edeceğine dikkat çeken uzman, “yeniden ‘beşinci kol’un yaratılması seneler alır, üstelik Suriye halkı ‘sözde’ liberalizm aşısı almış oldu” ifadesini kullandı.

Rusya Uluslararası İşler Konseyi Uzmanı Anton Mardasov da Rus askerlerinin tamamen çekilmeyeceğini söyledi. Mardasov, insani yardım ulaşımı, çatışmasız bölgelerdeki devriye, üsler, askeri varlığı gerektiren unsurlardır. Ayrıca, sanırım özel timler arada sırada operasyon düzenlemeye devam edecek, dedi.

REGNUM ajansı Ortadoğu Bölümü Başkanı Stanislav Tarasov, bölgede “Arap Baharı’ndan Kudüs yazına geçiş sürecinin başladığını” öne sürdü.

Yazara göre geçmişe bakılırsa Trump’ın çıkışını protesto eden Arap ülkelerinden koordine ve etkin hareket beklenemez, çünkü Ortadoğu ülkelerinin çıkar ve amaçları her zaman çok farklıydı.

Bununla beraber, İsrail ve Suudi Arabistan ile beraber İran karşıtı bir eksen kurmaya çalışan ABD’nin, Trump’ın bu kararıyla işi epey zorlaştı ve müttefikleriyle arası bozuldu. Ama yine de bölgede varolan jeopolitik durum Washington’un eline “uzaktan kumanda” imkanını veriyor.

Bu arada Türkiye’de, İsrail’in Suudi Arabistan ile yakınlaşmasını baltalamaya yönelik “Sünni diyarı lideri olma zamanımız geldi” eğilimi gittikçe popülerleşirken birçok uzman, Körfez monarşilerinin İsrail ile işbirliği vasıtasıyla son aşamada düştükleri zor durumdan kurtulmaya baktığını sanıyor.

Tarasov, Moskova üstlendiği arabulucu rolünü oynamaya devam ederse Batılı ülkelerin, İran ve Türkiye’yi “frenlemekten” ziyade Filistin bağımsızlığına odaklanmak zorunda olacağını tahmin etti.

Novaya gazetesine konuşan şarkiyatçı Aleksandr Şumilin, Trump’ın kararının beklenir olduğunu ve kimi ülkelerin işine geldiğini iddia etti.

Kendisine göre ABD Başkanı Trump’ın çıkışının birkaç sebebi var. Birincisi, Trump seçim öncesinde bunu vaat etti. İkincisi, ailesinin hem katı Evanjelik Hıristiyanlarla hem de Musevilerle olan sıkı bağlantıları. Üçüncüsü ise, Rusya’nın başkanlık seçimine sözde müdahale münakaşasını “yatıştırıp” kamuoyunun dikkatini başka tarafa yönlendirme çabası.

Şumilin’e göre zamanlama da iyi. ABD’nin müttefiği Arap ülkeleri, İran karşıtlığı bağlamında İsrail ile işbirliğine girdiği bu aşamada fazla ses çıkarmazlar.

Uzmana göre durumdan faydalanacak ülkeler arasında Rusya da var. Çünkü Rusya Dışişleri Bakanlığı geçen nisan ayında, Batı Kudüs’ü İsrail’in, Doğu Kudüs’ü de Filistin’in başkenti olarak tanımaya hazır olduğunu dile getirdi. Öyle olursa bu adım İsrail’in gözünde Moskova’ya puan kazandırırken Suriye savaşı yüzünden Arapların gözünde itibarı sarsılmış Rusya, dengeli adımlar atmakla Arap dünyası karşısında tutumunu iyileştirebilir.