Kolektif üretime devam
Kasa Galeri'de gerçekleştirilen Bir İhtimal Daha Var: Açık Mekan ve Sanatçı Kolektifleri Üzerine Konuşmalar serisi kolektif üretimin son 20 yıldaki dönüşümünü ortaya koydu ve günümüzdeki olanakları göz önüne serdi.
Ülkenin içinden geçtiği süreç sanat dünyasını dört bir koldan etkiliyor. En başta sansür ve otosansür, mekanların birer birer kapanması, kamu kurumlarının yüzünü iktidarın belirlediği sanata çevirmesi ve ekonomik sorunlar sanatçıları alternatif arayışlara yöneltiyor. 90'ların sonunda ve 2000'lerin başında yükselişe geçen kolektif ve inisiyatif tarzı yapılaşmalar tekrar tartışılmaya başlandı. 19 Ocak - 24 Şubat tarihlerinde Kasa Galeri'de gerçekleşen Bir İhtimal Daha Var: Açık Mekan ve Sanatçı Kolektifleri Üzerine Konuşmalar serisi de, son 20 yıllık birikimi tartışma olanağı sundu ve şu anki kolektiflerin geleceğe neler devredebileceğine dair sorular sordu.
Kolektif deyince, tabii ki Hafriyat'ın ne olduğunu ve nasıl yapılandırıldığını tartışmadan, Türkiye bağlamında meseleyi açamayız. Kasa Galeri'deki konuşma serisi de Hafriyat'ı ele alarak başladı. 1996'da ilk sergisini ve sonrasında Karaköy'de kendi mekanını da açan Hafriyat "başka bir ihtimalin" daha olduğunu en güçlü şekilde karşımıza çıkarmıştı. İlk toplantı Hafriyat katılımcılarının ve yolu Hafriyat'tan geçenlerin katılımıyla kolektifin kuruluş amacına, çalışma ve üretim pratiğine, otonom yapılanmasına ve son sürecine odaklandı.
Kasa Galeri'deki konuşma serisi de bir döneme damgasını vurmuş Hafriyat'ı ele alarak başladı.
"Elimizde bir dosyayla galerileri gezmektense, başka bir ihtimalin olabileceği kafamıza oturmuştu. Böyle bir yöntem yerine inisiyatifini kendimiz alarak bir yöntem uygulayabileceğimizi düşündük ve 1996'da ilk sergimizi açtık," diyerek motivasyonlarını açıklıyor bir Hafriyat katılımcısı. Allah Korkusu'ndan Alternatif Seçim Afişlerine, Makul'den Haksız Tahrik'e kadar bugün kolay kolay açılamayacak birçok sergiye yer verdi Hafriyat. Bir Hafriyat katılımcısının dediği gibi başka kurumların açamayacağı sergileri açtı.
90'ların sonu ve 2000'lerin başı Türkiye'deki güncel sanat alanı için çok farklı bir dönemdi. Bir yandan Nişantaşı/Teşvikiye galerileri halen güçlerini koruyor ve sanat piyasasına yön veriyordu. Ancak bir yandan da yeni olanaklar için alternatif arayışların sürdüğü ve sanatçıların da bu piyasanın dışına çıkmak için alanlar oluşturduğu bir dönemdi. Bugünden bakıp o dönemin sanat pratiklerini ya da o günden bakıp bugünün sanatçılarını yargılamak, işin kolayına kaçmak olur. Ancak en başta Taksim'de AKM'nin var olduğu ve herkesin başvuru yaparak ve sırasını bekleyerek sergi açabildiği bir dönemden bahsettiğimizi vurgulamak gerek. Bugün olmayan ve hayal bile edilemeyen bir şeyden bahsediyoruz.
Konuşma serisinin devamında Emre Zeytinoğlu ve Vahit Tuna, Beral Madra ve Feyyaz Yaman, Asena Günal ve Ezgi Bakçay, Fatih Özgüven ve Ayşe Erek yer aldılar. 21 Şubat'taki son toplantıda da halen çalışmalarını sürdüren (ya da yakın zamana kadar devam eden) kolektiflerin yer aldığı bir açık oturum düzenlendi. Toplantıya katılan 30'dan fazla kolektifi dinlediğimizde birçoğunun bir araya gelmenin verdiği enerjiyle yola çıktığını görüyoruz. Bazı sanatçılar hem kolektif üyesi olarak, hem de bireysel olarak çalışmalarını sürdürüyor. Bazı kolektifler üyelerinin isimlerini dahi açıklamak istemiyor. Ekolojiden queer kültüre, mimariden şehirciliğe kadar farklılaşmış alanlarda çalışan birçok kolektif bir anlamda geleceğin sanatının taşıyıcıları ve günümüz sanatını da zorlayan ve itekleyen işler yapıyorlar.
Şu anki sanat ortamına baktığımızda genç sanatçılar için ana akım içinde birçok yol bulunuyor. Mamut, BASE gibi genç sanatçılara yönelik organizasyonlar, Akbank Sanat, Siemens Sanat, Odeo Bank gibi kurumların açtığı yarışmalar ve genç sanatçılara alan açan galeriler yanında, yeni mezun bir sanatçı için de birçok alan mevcut. Ancak bir düşünme ve üretim pratiği olarak kolektif ve inisiyatif benzeri yapılar, alternatif bir alandan çok, sanatçıların kendilerini bulabileceği asli unsurlar olarak önemini koruyor.
Konuşmaların tamamını Kasa Galeri'nin Youtube hesabından izleyebilirsiniz:
Açık konuşmaya katılan kolektifler: Altı Aylık, Atılkunst, Artık Mekan, Bandrolsüz, BAS, birbuçuk, ÇokAyaklılar, Darağaç Projesi, Dramaqueer Sanat Kolektifi, HAH, Halka Sanat, Hallederiz İnş. Kooperatifi, HAYAKA ARTI, Hazavuzu, HER HÂL, Karapembe Karşı Sanat Kolektifi, Kartonkitap, Kendine Ait Bir Oda, Loading, Mardin'de Çağdaş Sanat Konuşmaları, Mars, Maquis Projects, Merkezkaç, Mtaär, Noks, Oda Projesi, Oddviz, Pasaj, Pelesiyer, PiST///, Sanatorium, Taşeron, Yaygara, Yoğunluk, Videoist, xurban_collective, 5533, 216.