Krizi hızlandırmak için kaç dolar yaktık?

TL o kadar çok değer kaybediyor ki artık inanamıyoruz. Önce bir yılda yaşanan değer kaybını bir ayda yaşadık. Sonra bu süre bir haftaya ve hatta bir güne indi. Cumhurbaşkanının Bayburt konuşması ve Bakan Albayrak’ın yeni ekonomik programı açıkladığı konuşması ile bu değer kaybı bir konuşma süresine indi. Bu iki konuşma içeriği ile sadece TL’deki değer kaybından fazla olarak koca bir anlam kaybı da yaşattı. O konuşmalar esnasında koca bir kara delik vardı sanki, içeriği sıfırdı ama sermaye sınıfı için bol sıfırlı avantalar olduğu yüzlerinden okunuyordu.

Bu iki konuşma ile hep beraber fakirleştik. Olay öyle olsa bile arka planda çok farklı şeyler oldu. Mesela krizin zaten geldiğini hepimiz biliyorduk. Cari açık büyüdükçe bu risk daha derinleşecekti. Bunu da biliyorduk. AKP’nin iktidara geldiği 2002’den bu yana 549 milyar dolar cari açığımız olduğunu ve bunun artmaması gerektiğini de biliyorduk.

Hatta 2002-2017 arası 543 milyar dolar cari açığın aynı dönemde 563 milyar dolarlık fosil yakıt ithalatı olduğunu tespit etmiştik.

Bunları herkes biliyorken iktidar ne yaptı?

31 MİLYAR DOLAR EK CARİ AÇIK

İktidarın 15 yıllık cari açığı ortada iken bunu azalmak yerine arttırdı. 2018'in ilk altı ayında cari açığı bir kuruş bile azaltmadı. 549 milyar dolar yetmezmiş gibi üstüne 31,2 milyar dolar daha cari açık ekledi. Böylece yeni cari açığımız 580 milyar doları aştı.

Ekonomi bilmenize hiç gerek yok. Ortada 580 milyar dolar açık var. Demek ki hükümet bu kadar riskli bir durumda bile açığı büyütmüş. Hatta ilk altı ayda neredeyse 2015'in tamamında verdiği açığı vermiş. 2015 yılında 32,1 milyar dolar, 2016 yılında ise 33,1 milyar dolar açık vermiştik.

Bir yılda verilen cari açığı neredeyse altı ayda vermemizin nedeni de önemli.

20,6 MİLYAR DOLAR YAKILDI

Bu kadar cari açık AKP döneminde olduğu gibi fosil yakıtlardan geldi. Yılın ilk altı ayında dünyanın her bir köşesinden 20,6 milyar dolarlık kömür, petrol ve gaz ithal ettiler. Böylece iktidar 20.6 milyar doları halktan topladı, üstüne vergi ekledi ve halktan bunun çok daha fazlasını aldı. Bu sayede dünyadaki fosil yakıt tüccarlarının, aracılarının, komisyoncularının ve devletimizin kasası doldu. Böyle giderse Türkiye yıl içinde 40 milyar mertebesinde fosil yakıt ithal edecek. Yani kriz yılında fosil yakıta neredeyse kriz olmayan 2015 ya da 2016 yılından fazla para vermiş olacağız.

BİZE MALİYETİ NE OLUR?

Ortada değer kazanan bir dolar, o dolar ile alınan kömür, petrol ve doğalgaz var ve bir de onun faturası, KDV’si, ÖTV’si var. İlk bakışta her şeye dolar olarak bakarsanız normal gelebilir. Ama kriz koşullarında bakarsanız, ocak ayında aldığınız 3,6 milyar dolar aylık ortalama kura göre 13,7 milyar TL yaparken, Haziran ayına geldiğinizde daha az ödeme yapsanız bile faturanız 16 milyar TL’ye çıkacaktır. Yani daha az kömür, gaz ve petrole karşılık 3,3 milyar TL fazla ödeme.

1 dolar 7 TL olunca işler çok daha kötü. Bu durumda ocak ayında alınan yakıta verilecek para 13,7 milyar TL'den 25,2 milyar TL'ye çıkıyor. Bir de bunun KDV, ÖTV’sini ekleyin, fosil yakıt ithalatının halka maliyetini görün.

Bu durumda geçen hafta gelen, konutlarda elektrik ve doğalgaza yüzde 9, sanayi ve ticarethanelerde yüzde 14'lük zammın bu artışı karşılayabileceğini zannetmeyin. Ortadaki faturayı çıkartmak için gerekli zam bunun çok daha üstünde. Son yazımızda belirttiğimiz, halka 7 milyarlık ek fatura durumu kurtarmayacak gibi görünüyor.

ÇİFTE KRİZ; YÜKSEK KARBON KRİZİ

Kim ne derse desin, Türkiye çifte kriz yaşıyor; iklim krizi ve ekonomik kriz, yani yüksek karbon krizi. İktidara geldiği yıldan bu haziran ayına kadar iktidar 580 milyar dolar cari açık yaptı. Bu açığın en büyük kalemi ise fosil yakıtlar idi. Türkiye 2002’den bu yana fosil yakıt tüccarlarına 584 milyar dolar kazandırdı.

Fosil yakıt ithalatı için yapılan ödeme ve bunların TL karşılığı dolar cinsindendir. Temmuz ithalatı ocak ayı ile aynı alınmış, kur 7 TL kabul edilmiştir.

Şimdi ülke sel felaketleri ile uğraşıyor. 584 milyar TL’lik fosil yakıt ithalatı ile hem aşırı iklim olayları hem de cari açık artıyor. Kimse bunun işi bilmemezlikten olduğunu söylemesin. Aşırı iklim olayları doksanlı yılların on katı. Ülke sıcaklık rekorları kırıyor ve iktidar 15 yılda 563 milyar dolarlık fosil yakıt yaktığı yetmezmiş gibi, sadece yılın ilk altı ayında 20,6 milyar dolar daha yaktı. Bu çok açık ki yüksek karbon ekonomisi krizi. Hem ekonomik kriz hem iklim krizi.

Çok açık ki iktidar hem iklim felaketlerini hem de ekonomik felaketi halka ödetmek istiyor. Kimin ödeyeceği ise size kalmış.

Not: Bu sene 15-29 Ağustos tarihlerinde gerçekleşecek Kazdağı Ekofest2018’in konusu enerji. 16 Ağustos akşamı “Sıfır enerjili kentler”, 17 Ağustos Akşamı ise Özgür Gürbüz ile beraber “Türkiye'de enerji politikaları” üstüne konuşacağız. Hem festivali, hem de söyleşileri kaçırmayın.