Rus basınında geçen hafta (16-22 Mart): Nazarbayev'in istifası neye sebep olacak?

EADaily ajansı, ABD’yi o kadar rahatsız eden Türkiye’nin S-400 satın alma kararını değerlendirdi.

Ajansa göre bu kontratla Türkiye Cumhurbaşkanı, münhasırlığına inanan ABD'li mevkidaşına “haddini bil” mesajını gönderiyor. Bunun yanı sıra, 2016’da darbe girişimi esnasında isyancılar havada üstünlük sağladı ve onlara karşı etkin bir savunma yoktu. Ajansın deyişiyle o zamandan beri ülke lideri olarak Erdoğan’da “havadan gelen tehlike ile alakalı psikolojik bir travma” belirtisi var. Nihayet, bölge komşuları tarafından havadan saldırı ihtimali sıfıra yakın olsa bile “Kürt militanların” ciddi bir füze saldırısında bulunması gayet mümkün.

Nezavisimaya gazetesi yazarı Vladimir Muhin, “birkaç kaynağa” atıfta bulunarak Suriye ordusunun İdlib’e saldırmaya hazırlandığını iddia etti. Büyük ihtimalle Su-25 jetlerini Suriye’ye yeniden gönderen ve savaş gemilerini Akdeniz’in güneydoğusuna yığan Rusya, operasyona destek verecek.

Yazara göre Suriye Devlet Başkanı Başer Esad ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov çoktan beri İdlib operasyonunu dile getirirken geçen şubat ayında düzenlenen Soçi zirvesinde İran ve Türkiye de harekata onay verdi.

Öte yandan kuzey Suriye’de olası operasyon “Washington ve bazı militan grupları destekleyen Ankara’nın hoşuna gitmez”. Muhin’in deyişiyle Türkiye Dışişleri Bakanlığı'nın Sergey Lavrov’un Türkiye ziyaretini iki kez ertelemesi bunun göstergesidir.

Kommersant yazarı Kirill Krivoşeev, Ankara’nın Yeni Zelanda’ya heyet göndererek İslam dünyasının lideri konumunu güçlendirmeye çalıştığını öne sürdü. Christchurch cinayetinden sonra Müslüman ülkeler taziye ile yetinirken Fuat Oktay ile Mevlüt Çavuşoğlu Yeni Zelanda yolcusu oldu.

Katilin tüfeği üzerindeki yazılar, kendisinin özellikle Osmanlı Devleti ve Türkiye’den nefret ettiğini gösteriyor.

Öte yandan gazeteye konuşan Çağdaş Türkiye Araştırma Merkezi uzmanlarından Yuriy Mavaşov'a göre, ekonomik açıdan zor duruma düşen Türkiye, Körfez ülkelerinden yatırımlara muhtaç olduğu için İslam diyarı koruyucusu imajını benimsemek zorunda. Üstelik Ankara’nın bu konuda Suudi Arabistan’ın önüne geçmesi gerekiyor. Uzmana göre önemli bir unsur daha var. Dünya çapında “İslamcıları” birleştirme çağrısında bulunan Ahmet Davutoğlu’nun “alternatif bir İslamcı parti” kurma girişimi gündemdeyken Erdoğan onun gibi tehlikeli bir rakibin önünü de kesmeye çalışıyor.

Regnum ajansında çıkan Stanislav Tarasov ve Mira Gasanova imzalı yazıda, Nursultan Nazarbayev’in istifasının Recep Tayyip Erdoğan ile İlham Aliyev’e “geniş jeopolitik sahaya açılma fırsatı” vereceği öne sürüldü.

Kimi uzmanlara atıfta bulunan yazarlar, Türki halkların ekonomik açıdan birleşmesi sürecinde Nazarbayev’in oynadığı rolün büyük olduğunu savundu. “O arada Türkiye, akraba ülkelerine mali ve iktisadi destek verirken ilahiyatçı Gülen sayesinde aktif bir şekilde kültür ve propaganda faaliyetinde bulundu”. Ne var ki AB’den mahrum kalan Türkiye “yeni Osmancılık” doktrinini benimsedi ve Gülen’i “lanetledi”. Yazarlara göre başka deyişle dışa yayılmacılığa yönelik “pantürkizm” ideolojisinden vazgeçildi.

Sonuçta “Türki dilli” ülkeler ortak davadan bahsetmeye devam ederken kendi çıkarlarının peşine düştü.

Ajansa röportaj veren “ünlü Azeri uzman” Tofik Abbasov, “Nazarbayev’in istifasından sonra kardeş ülke liderleri arasında liderlik problemi çıkacağını sanmıyorum. Mutlaka herkesi tatmin edecek bir aday bulunacak”, dedi.

Eho Moskvı radyosu sitesinde yayımlanan, bağımsız gazeteci Denis Lavnikeviç’in yazısında 78 yaşındaki Nazarbayev’in, yerine gelecek kimseden daha güçlü olacağını iddia etti. Gazeteciye göre Nazarbayev'in elinde önemli makamlar kalıyor ve muhalefet adeta etkisiz hale getirildi.

“Elbası” (millet başı) unvanına sahip “Halkın dertleri benim derdim olmaya devam edecek” diyen Nazarbayev, hayatı boyunca Kazakistan Güvenlik Konseyi'nin (KGK) başında kalacak, “Nur Otan” (Vatan nuru) iktidar partisi başkanlığı de sürecek. Yeni Devlet Başkanı sadece KGK üyelerinden biri olacak. Sonuçta Lavnikeviç’in deyişiyle Nazarbayev, yeni Devlet Başkanı'nın amiri konumuna gelecek.

Kimi uzmanlara göre Devlet Başkanlığı için en güçlü adaylar, Nazarbayev’in kızı Dariga ve “ailenin parasını” da içeren “Samruk Kazın” Yatırım Fonu Başkanı Ahmetjan Yesimov.

Orta Asya uzmanı Arkadiy Dubnov, gelişmeleri değerlendirirken “İktidar değişimi” doğru bir terim değil, Kazakistan’da gördüğümüz süreç, maaşlı müdürlerden en etkilisini arayış çabaları” ifadesini kullandı.

Moskovskiy Komsomolets gazetesinde yazısı çıkan iktisatçı İgor Nikolayev Rusya’da nüfusun azalmasına karşı reçete aradı.

Resmi istatistiklere göre 2018’de ülkenin nüfusu 93 bin 500 kişi azaldı. Ölenlerin sayısı doğanların sayısını 218 bin 400 kişi geçerken 124 bin 900 yabancı Rusya vatandaşı oldu. Oysa 2000’den sonra Rusya vatandaşlığını seçen göçmen sayısı, yıllık bazda 200 binden aşağı hiç düşmezdi. 2019’da da bu eğilim devam edecek gibi. İstatistiklere göre Ocak 2019’da ölenlerin sayısı doğanların sayısını 44 bin 300 aştı. Geçen sene bu rakam 30 bin 300 idi. Ocak 2018’de 49 bin aile kuruldu, Ocak 2019’da ise yeni kurulan aile sayısı sadece 31 bin 200 oldu.

Nikolayev’e göre bu durum, halkın beş yıldır giderek fakirleşmesinden kaynaklanıyor.

Bu arada nüfus düşüşünü durdurmaya çalışan hükümet çok çocuklu ailelere destek programı hazırlıyor. Halbuki Nikolayev, Rusya’da çok çocuklu ailelerin maddi durumunun ekseriyetle iyi olduğunu, ülke çapında nüfus artışının bütün vatandaşların yaşam standardının yükselmesine bağlı olduğunu savundu.