Bakan'ın 'Motoru yok' dediği üç uçak yedek parça için kullanılan hurda uçaklar

İzmir'in Karabağlar ilçesinde başlayıp Seferihisar ile Menderes'e sıçrayan ve üç gün sonra kontrol altına alınabilen orman yangıyla ilgili tartışmalar sürüyor. Türk Hava Kurumu (THK)’nun yangın söndürme uçaklarını ve hatta doğrudan THK’yi hedef alan Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin son açıklamaları tartışmayı daha da büyüttü.

Orman Bakanı Pakdemirli, THK için “Üç uçağın motoru yok. Vizontele’de vardı ya, kaputu açıyorlar motor yok diyorlar, aynen böyle… Şu an içinde bulunduğu mali problemlerden dolayı uçuşa elverişli diye verdiği sendikalardan hiçbirine, 30 yıllık pilot olarak ben güvenmiyorum” dedi. Peki konunun uzmanları bütün bu iddialara ve akla gelen sorulara ne yanıt veriyor:

THK’nin elinde kaç uçak var? Bakan Pakdemirli’nin “Üç tane uçak, motoru arızalı şekilde duruyor, 3 tanesi de yağ akıtıyor. Binmek isteyenler buyursunlar uçsunlar” sözleri gerçeği yansıtıyor mu?

THK’den verilen bilgilere göre THK’nin elinde 9 uçak var. Bunların 3’ü yedek parça için tutulan hurda uçaklar. 5’i hâlihazırda uçabilir vaziyette, bir uçak da bakımda. Uçabilir vaziyetteki uçaklardan biri Ege Bölgesindeki yangınlara anında müdahale etmesi için İzmir’de tutuluyor. Bakan Pakdemirli’nin motoru yok dediği uçaklar ise hurda uçaklar. Havacılıkta, hurdaya çıkan uçaklar yedek parça için saklanabiliyor ve her parça değişiminde Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nden onay alınıyor.

BAKAN BİRKAÇ AY ÖNCESİNE KADAR THK UÇAKLARIYLA UÇUYORDU

“Şu anda içinde bulunduğu mali problemlerden dolayı THK'nin uçuşa elverişlilik sertifikalarının hiçbirine ben tamı tamına 30 yıllık pilot olarak güvenmiyorum” diyen Bakan Pakdemirli uçuş sertifikasını nereden aldı?

THK’den... Uçuş eğitimini ve pilot sertifikasını THK’den alan Bakan Pakdemirli, bundan birkaç ay öncesine kadar düzenli olarak THK uçaklarıyla uçuyordu.

THK’nin mali problemleri olduğu doğru mu?

Doğru. THK’nin son yıllardaki yönetimleri birbirini yolsuzlukla suçlarken dava yargıda da sürüyor. Kurumun 1.4 milyar lira borcu olduğu ifade ediliyor.

Orman Bakanlığı’nın açıklamasındaki gibi THK’nin uçaklarının eski olması sorun mu?

THK’nin resmi internet sitesinde belirtildiğine göre THK, Avrupa’nın en büyük özel uçak yangın hava söndürme filosuna sahip. Bakan Pakdemirli, bu bilginin de gerçeği yansıtmadığını söylüyor. THK’nin elindeki Bombardier CL-215 tipi uçaklar, 1970’li yıllarda yapılmış uçaklar. Bakan’ın “hurda” dediği uçakları yıllarca kullanmış emekli pilotlar ise “Yaşlı uçak yoktur, bakımsız uçak vardır” diyerek savunuyorlar bu uçakları.

THK’nin yangın söndürme uçaklarının su tutma kapasitesi ve teknik özellikleri neler?

Göl, deniz, akarsu, baraj gibi yerlere inebilen bu amfibik uçaklar 5.5 ton su kapasiteli. CL-215 tipi bu uçaklar ABD ve Kanada dâhil olmak üzere birçok ülkede halen yangın söndürme amaçlı kullanıyor.

Orman yangınlarına THK uçakları neden müdahale edemedi?

Nisan ayında yapılan ihalede THK’nin rakamlarını çok yüksek bulan Orman Bakanlığı yangın söndürme işini özel bir firmaya verdi. Arabayla karayoluna çıkar gibi canı her isteyen uçak havalandıramıyor, uçuşlar izne tabi. THK, “uçaklarımız göreve hazır” açıklaması yapsa da o uçaklar, yetkililer onay vermedikçe kalkamaz.

Bakan Pakdemirli’nin 'Bu uçaklara binmeye korkuyorlar' dediği personel, THK’nin uçağına en son ne zaman bindi?

Orman yangınlarında tek yetkili olan kurum Orman Genel Müdürlüğü. Yangın söndürme sırasında bu kurumun bir personeli yangın söndürme uçağına biniyor, elindeki telsizle yerle sürekli irtibat halinde kalarak pilotu yönlendiriyor. Orman Genel Müdürlüğü personeli 22 Ekim 2018 tarihindeki Milas yangınında THK uçaklarına binerek yangını kontrol altına aldı.

Orman Bakanlığı ile THK arasında tansiyon ne zaman yükseldi?

Muğla’da 13 Temmuz 2019’da meydana gelen orman yangınına ilişkin THK’nin 11 Temmuz 2019 tarihinde yaptığı ( https://www.thk.org.tr/basin_odasi/item/1533-ates_kuslari_goreve_hazir ) “THK Ateş Kuşları Her Zaman Göreve Hazır” başlıklı açıklama, iki kurum arasında ipleri gerdi. Ardından THK Genel Sekreteri Rafet Yavuz, RS FM’de -o dönem radyoda halen program yapan- gazeteci Yavuz Oğhan’a “Göcek yangınında uçaklarımız hazırdı ama bize gerek yok dendi” açıklamasını yapınca Orman Genel Müdürlüğü’nden sert bir yanıt geldi ( https://www.tarimorman.gov.tr/Haber/3908/Orman-Genel-Mudurlugu-Basin-Aciklamasi ). THK ortamı yumuşatmak için ‘yanlış anlaşıldık’ dese de  (https://www.thk.org.tr/basin_odasi/item/1541-thk_dan_kamuoyuna_duyuru ) Bakanlık ile kurum arasındaki gerilim İzmir yangınıyla daha da büyüdü. Bu yazılı açıklamalar vesilesiyle kamuoyu yangın söndürme uçakları ihalesini THK yerine özel bir şirketin aldığını öğrendi.

İzmir’deki yangına, THK’nin bölgede konuşlu uçağı hemen müdahale edebilir miydi?

Bu uçağın yangın bölgesine 10 dakikada ulaşabileceği belirtiliyor.

Bakan Pakdemirli’nin CHP’nin kontrolünde olduğunu söylediği THK ile siyasi iktidar daha önce de gerilim yaşadı mı?

Geçmiş yıllarda, kurban derisi toplamada tek yetkili kurum THK’ydi. Yardım Toplama Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmelik’te 2013 yılı Kurban Bayramı öncesinde yapılan değişikle THK tek yetkili kurum olmaktan çıkarıldı; farklı cemaatlere ait birçok dernek ve vakıf kurban derisi toplamaya başladı. Hem THK çok önemli bir gelir kalemini kaybetti hem de THK’nin Kızılay, Çocuk Esirgeme Kurumu gibi kurban derisinden elde ettiği geliri paylaşmak zorunda olduğu kurumların payı eridi. Sivil ve askeri havacılığı geliştirmek üzere 1925 yılında kurulan THK’nin yöneticileri emekli askerlerden özellikle de havacılardan seçiliyor. THK’nin şube yöneticileri arasında Atatürkçü Düşünce Derneği, Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği gibi kuruluşlarda faaliyette bulunmuş bazı emekli askerlerin yer alması siyasi iktidarı rahatsız ediyor.

THK yönetimi nasıl belirlenir?

THK’nin tüzüğüne göre “Cumhurbaşkanı THK’nin onursal genel başkanıdır ve gerekli gördüğü takdirde THK Olağan Genel Kuruluna katılarak açılış konuşması yapar”. THK Büyük Genel Kurulu, TBMM Başkanı, Başbakan, Genelkurmay Başkanı, Kara Kuvvetleri Komutanı, Deniz Kuvvetleri Komutanı, Hava Kuvvetleri Komutanı, Jandarma Genel Komutanı, Ankara Valisi, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı ile Türk Hava Kurumu Genel Başkanlığı yapanlardan ve birçok resmi başka görevliden oluşur. Bunlar arasında Devlet Hava Meydanları İşletmesi ile Sivil Havacılık genel müdürlüklerinin temsilcileri de var. Yani Cumhurbaşkanı’nın ve siyasi iktidarın onaylamadığı bir ismin THK Başkanı olması mümkün değil.

THK’nin görevdeki Yönetim Kurulu Başkanı Emekli Hava Tümgeneral Bertan Nogaylaroğlu kimdir?

E. Hv. Tüm. Bertan Nogaylaroğlu, Balyoz Davası hükümlüsü olarak 3 yıl cezaevinde kaldı. Tahliyesinden sonra Ülke Tv’de katıldığı bir yayında “Milli Görüşten Silivri’ye Bir General” adlı kitabından söz ederken kendisini şu sözlerle anlatmıştı, “36 yıl TSK'da görev yaptım. Ailemden aldığım kültürel kodlar var. Şu anda da başarılı olmasını istediğim Saadet Partisi'dir. Rahmetli Erbakan Hocam'ı evde de ağırladık. Geçmişte ‘kanımız aksa da zafer İslam'dır’ şeklinde çok bağırdık… Ben o kültürel kodları hâlâ taşıyorum. Cumhuriyet, laikliğe sahip çıkılması gerekiyor. 28 Şubat'ta NATO'da görevliydim. Çok üzüldüm. Yapılanlar doğru değildi.”

Orman Bakanı’nın THK ile kavgası daha çok su kaldırır gibi görünüyor.