Yolculukta koltuk paylaşımı dönemi: Bu fiyatlara kim, nereye gidiyor?

Nur Kaplan

ANKARA - Türkiye genelinde akaryakıta gelen zamlara karşı tepkiler sürüyor. Bugün İstanbul – Ankara arası otobüsle yolculuk yapmak isteyen kişi 350 – 500 lira arası değişen fiyatlarla bilet alıyor. Yine İstanbul – Ankara arası yolculukta uçak kullanmak isteyenler ise 500 ile bin 500 lira arası değişen fiyatlarla karşı karşıya kalıyor. Ulaşım ihtiyacını karşılayamaz duruma gelenler kredi kartıyla ödeme yapma yolunu seçiyor, hatta ücretler taksitlendiriliyor.

Kurban Bayramı öncesi şehirlerarası yolcu taşımacılığı yapan otobüs terminallerinde alışık olunan yoğunluklar görülmüyor. Ankara Şehirlerarası Terminal İşletmesi’nde (AŞTİ) uzun yıllardır seferler düzenleyen esnafa göre akaryakıta gelen zamlar taşımacılık sektörünü bitirme noktasına getirdi. Toplu taşıma yerine alternatif yollarla ulaşım sağlamaya çalışanlar da akaryakıta gelen fahiş artışlara tepkili.

‘GEÇEN SENE İKİ KOLTUK 85 LİRAYDI, ŞİMDİ BİR KOLTUK 170 LİRA’

AŞTİ’de Ankara – Kırşehir arası seferler düzenleyen esnaf Ali Şahin, Türkiye’nin en canlı sektörü olan taşımacılığın bitirilmeye çalışıldığını, pandemide dahi otobüslerin yarısı dolarken bugün seferleri azaltmak zorunda kaldıklarını ifade etti. “İnsanlar önceden kurbanını alıp, köyüne gidiyordu. Şimdi kurbanını kesmiyor memlekete gitsem yeter şeklinde düşünüyor” diyen Şahin sözlerini şu şekilde sürdürdü:

“Kırşehir, 3 saatlik yol, 170 lira. Bu fiyata kim, nereye bayrama gidiyor? Geçen sene iki koltuk 85 liraydı, şimdi bir koltuk 170 lira. Asgari ücret arttı ya, nasıl arttı? Bir verdi, beş aldı. Eskiden 15 kişi arabaya binse kurtarıyorduk şimdi 30 kişi biniyor yine de zarardayız. Kırşehir gibi bir yere araç 4 bin lira mazot yakıyor. İstanbul’a önceden araç 4 bin liraya gidip bir de geri geliyordu.”

‘ANKARA'DAN ARDAHAN'A 35 BİN LİRA YAKIYORUZ’

AŞTİ’de uzun yıllardır esnaf olarak çalışan Aydın Şener, Ankara – Ardahan arası yolculuğun kişi başı ücretinin 510 lirayı bulduğunu söyledi. Geçmiş dönemlerde Kurban Bayramı öncesi terminalin kalabalık olduğunu hatırlatan Şener, şu an çok az yolcu geldiğini ifade etti ve şu şekilde devam etti:

“Ankara – Ardahan arası 16 saat, bin 100 kilometre. Ardahan’a gittiğimizde 35 bin lira yakıt yakmış oluyoruz. Geçen yıl mazot uygundu, bileti 150 liraya yazıyorduk. Şu an 510 lira anca kurtarıyor. Eskiden insanlar köye ailesini görmeye, akrabasının düğününe giderdi. Şu an sadece acil işi olan ya da hastası olan varsa gidiyorlar. Yolcu sayımız da çok ciddi azalma var.”

'DÖRT KİŞİLİK AİLENİN BİLET ÜCRETİ BİR ASGARİ ÜCRET'

Ankara’dan, İstanbul – Trabzon – Samsun arası seferler düzenleyen Çetin Alp, bilet fiyatlarının yüksek olmasının akaryakıt zamlarına bakıldığında normal olduğunu, şu an dört kişilik bir ailenin yolculuk yapmasının bir asgari ücrete tekabül ettiğini ifade etti. Ekonominin her geçen gün kötüye gittiğini söyleyen Alp, şunları dile getirdi:

“Geçen yıl Kurban Bayramı’nda burası daha canlıydı. Şimdi insanlar gidecekleri yerlere üç kişi gitmesi gerekirken, bir kişiyle sınırlamak zorunda kalıyor. Çocuğuna bilet alamıyor, kucağında götürüyor. Yolcu gitmek zorunda kalınca bileti alıyor ama nasıl alıyor gerisini Allah bilir. Şahsen üzülüyorum. Otobüsçüyüm, kendim bile bir yere gidemiyorum. Yolcu sayısı yarıdan fazla düştü. Geçen sene İstanbul-Ankara seferleri 80-100 liraya kesiyorduk. Şimdi 300 liradan başlıyor. Akaryakıta ne kadar zam gelirse her şeye de o kadar zam gelir. İnsanların da alım gücünü arttırmak lazım. Bir maaş yetmiyor.”

600 LİTRELİK MAZOT, BİR YOLCULUĞUN MALİYETİ 30 BİN LİRA, KİRA 20 BİN LİRA

Ankara – Kars arası seferler düzenleyen bir diğer esnaf Kazım Kaya, geçen yıl 120 lira bilet ücreti kesiyorken şu an 500 liradan başlayan fiyatlarla bilet sattıklarını, Ankara’dan Kars’a otobüsün 600 litre mazot yaktığını, çeşitli giderlerle birlikte bir yolculuğun 30 bin liraya mâl olduğunu ifade etti. AŞTİ’de bulunan bilet satış noktasına 20 bin lira kira ödediğini söyleyen Kaya, şunları kaydetti:

“Kars’tan, Ankara’ya araba gelir, yolcuları alıp geri döner. Önceden kapasite fazlaydı ama şu an yok bu yüzden arabalar da gelmiyor. Gitmek isteyen yolcularımız oluyor, araba gelmediği için onlara da cevap veremiyoruz. Önceden Ankara’da işçi olarak yaşayan insanlar sıla özlemiyle memleketlerine giderdi, şimdi onlar da bitti. Özel ya da acil işi olmadıkça artık insanlar yola çıkmıyor. Büyük firmalarda çalışan çok fazla arkadaşımız işten çıkarıldı, firmalar kısıtlamalara gitti. Bu hükümet 20 senedir otobüsçülerle uğraşıyor.”

ALTERNATİF YOLCULUKLARA TALEP ARTIYOR

Öte yandan şehirlerarası yolculuk yapmak isteyen insanlar fahiş bilet ve yakıt ücretlerinden kurtulmak için alternatif yollar deniyor. Aynı yöne şehirlerarası seyahat edecek yolcu ve sürücüleri bir araya getirerek yakıt masrafının bölüşülmesini sağlayan bir araç kiralama uygulamasına talep gün geçtikçe artıyor. Merkezi Fransa’da olan, dünyada 22 ülkede, 90 milyondan fazla üyesiyle faaliyet gösteren uygulama, Türkiye’de Eylül 2014 yılından bu yana kullanılıyor.

‘ESKİDEN YOLCU BULAMIYORDUK ŞİMDİ YOLCU SEÇİYORUZ’

Uygulamanın Türkiye’deki ilk kullanıcılarından biri olarak bugüne kadar 23 kez yolculuk masraflarını bölüşen Hasan Kaya, uygulamayı ilk zamanlar üniversite öğrencilerinin tercih ettiğini şimdi ise çocuklu ailelerle yolculuk yaptığından bahsetti. Eskiden yolcu bulamadığından şu an ise yolcu seçtiğinden söz eden Kaya, “Yakıt fiyatlarının artmasıyla olay tamamen maddiyata döndü. Önceden bir hafta önceden ilan verirdik şu an ise saatler içinde ilanımıza dönüş oluyor. Dört kişiysek yolculuk sonucunda yakıt parasını bölüşüyoruz. Bu da beni epeyce rahatlatıyor” dedi.

EN YÜKSEK FİYATA RAĞMEN YÜZLERCE GÖRÜNTÜLENME

2020 yılından bu yana 46 kez uygulama aracılığıyla insanlarla yolculuk yapan Kemal Kale, İstanbul – Ankara seferlerinden uygulama içinde en yüksek fiyatı seçmesine karşın iki günde 800 görüntüleme aldığını, yakıta gelen zamların devam ettiği sürece uygulamaya ilginin artacağını söyledi. Avukat, akademisyen, mühendis, doktor gibi çok sayıda meslek grubundan kişilerle yolculuk yaptığını söyleyen Kale şu şekilde konuştu:

“Burada yolcuların uygulamayı talep etmesindeki en öncelikli neden tabii ki yakıt fiyatları. Aralık ayında aracımın deposu 370 TL’ye doluyorken bugün bin 500 TL’ye doluyor. Bu krizi yaşıyoruz ancak yolcular bu konuda anlayış gösteriyor çünkü 350 TL üzeri fiyatları otobüse vermek yerine 200 TL özel araca vermeyi uygun görüyorlar. Her saatte her yerden uygulamayla yolculuk eden bir araç bulma imkânınız da var. Diğer yandan insanlar uzun yolculukları 7-8 saat otobüsle toplu taşıma usulü (40-45 kişi) ile yapmak yerine şahıs aracını tercih ediyorlar.”

‘GÜVENLİK AÇIKLARI ÇOK FAZLA AMA İNSANLAR BUNU BİLE UMURSAMIYOR’

2014 yılından beri 25 kez uygulama üzerinden tanıştığı insanlarla yolculuk yapan Sinan Aslan ise uygulamayı Fransa’da da kullandığını, Türkiye’de uygulamanın çeşitli güvenlik açıkları olduğunu söyledi. Aslan, “Fransa’da insanlar aracını şirkete götürür, aracınız incelenir, etiket konulur ve kayıt altına alınırsınız. Gelecek yolcu bunu bilir, daha güvenli şekilde yolculuk yapılır. Herhangi bir problemde hukuki süreç daha kolay işler. Ama burada üyelik açmak çok kolay. Cep telefon numarasıyla bunu sağlayabiliyorsunuz. Yolcu parayı vermeden kaçabilir ya da ‘gelirim’ der gelmez. Türkiye’de güvenlik açıkları çok fazla ama insanlar bunu bile umursamıyor” dedi.

*Habere katkı sunan kişilerin isimleri kaygıları ve talepleri gerekçesiyle değiştirilmiştir.