Erkan Tekin Mutlu: Yüksek vergiler ve pandemi sahte içki arzını arttırdı

Pelin Akdemir

BURSA - Bursa’da aralık ayında 6 kişi sahte içkiden zehirlenerek hayatını kaybetti. CHP’nin 26 Aralık’ta TBMM’de sunduğu rapora göre, ülke genelinde 78 günde sahte içki kaynaklı 98 ölüm yaşandı. Yılbaşı nedeniyle denetimlerin sıklaştırılması da ölümleri durduramadı. 24 Ocak’ta dizi ve tiyatro oyuncusu Ercan Yalçıntaş’ın sahte içkiden zehirlenerek hayatını kaybetmesinin ardından Bursa’da 30 Ocak ve 5 Şubat’ta iki ölüm daha haberlere yansıdı.

Sahte içki arzının oluşmasında en büyük faktör alkollü içkilerden alınan yüksek özel tüketim vergisi. Bunun yanı sıra pandemiyle birlikte dezenfektan ürünlerinde de kullanılan etil alkole karşı talebin artması etkiliyor. Sahte içki üretimi ve satışı yapan kişiler için olayın sonucuna göre farklı ceza uygulamaları bulunuyor.

‘BİRİNCİ FAKTÖR YÜKSEK VERGİLER’

TMMOB Kimya Mühendisleri Odası Bursa Şube Başkanı Erkan Tekin Mutlu, sahte içki konusundaki sorularımızı yanıtladı.

İçki ve kaçak içki arasındaki fark nedir?

Sahte içki, normalde kullanılması gereken etil alkol yerine metil alkolün kullanılmasıyla yapılan içkidir. Kaçak içki, çeşitli meyvelerin fermantasyonuyla evde ya da merdiven altında kendi içkisini kendi yapan insanların yapmış olduğu içkidir. Kaçak içkinin içerisinde etil alkol vardır, sahte içkinin içerisinde metil alkol vardır.

Sahte içki arzının oluşmasının nedeni nedir?

Yüzde 45 alkollü, 70 cc’lik bir içkinin ortalama 200 liralık fiyatının yüzde 70,2’si vergi. Bu içkinin 140 lirası vergi olarak devlete, 60 lirası alkole veriliyor. İnsanları ister istemez kaçak ya da sahte içkiye yönelten birinci faktör yüksek vergilerdir. İnsanımızı kötü alışkanlıklardan vergiyi yükselterek koruyamayız.

'SAHTE İÇKİ HİÇBİR ŞEKİLDE AYIRT EDİLEMİYOR'

İçkinin sahte olduğunu anlamak mümkün değil midir?

Sahte içkilerin üretimi merdiven altında artık profesyonelce yapılmaya başlandı. Eskiden bariz ayırt edilebiliyordu ama şimdi şişesi, barkodu gerçeğinden ayırt edilemiyor. Etil alkol ile metil alkol, damak tadından, görüntüsünden, kokusundan ayırt edilemiyor.

Sahte içkiler nerelerden ve nasıl temin ediliyor?

Sahte içki sadece el altından değil bayilerde, restoranlarda, pavyonlarda da satılabiliyor. Buralardan alınan içkiyle zehirlenen insanları görüyoruz zaten.

‘METİL ALKOLÜN PANZEHRİ ETİL ALKOLDÜR’

Sahte içkiden zehirlenme belirtileri nasıl ortaya çıkıyor?

Alınan miktar oldukça önemli. Yüzde 45 metil alkol içeren bir içkiden iki duble alınsa bile ölüm tehlikesiyle karşı karşıya kalınıyor. Zehirlenme bir anda etkisini gösteriyor. Bir an önce müdahale yapılması gerekiyor. Metil alkolün de panzehri etil alkoldür. Hemen müdahale edilirse bir ihtimal kurtulma şansı var.

Sahte içki alan bir kişide zehirlenmenin etkisi kaç saatte kendisini gösteriyor?

Oldukça kısa bir sürede. Alınan miktara bağlı olarak zehirlenmenin süresi değişebiliyor. Bir çalışma olmamakla birlikte 2-4 saat içerisinde hastanelik edecek kadar etkisini gösteriyor.

Etil alkol ve metil alkolün farkı nedir? Metil alkol neden öldürüyor?

Etil alkol gıda kökenlidir, karaciğerde yıkılabilir. Metil alkol, vücudun hiçbir organında yıkıma uğramaz, vücutta formaldehit ve formik asite çevrilir. Formaldehit, göze etki eder, körlük yapar. Formik asitte ölüme sebebiyet verir. Formik asit, ahşap cilalarında kullanılan tehlikeli bir üründür.

‘İŞİN UCU EKONOMİYE DAYANIYOR’

Sahte içki üreten ve satan kişilere nasıl bir cezai işlem uygulanmalı?

Sahte içki üreticilerinin ve satıcılarının taammüden adam öldürmeye ya da adam yaralamaya teşebbüsten cezalandırılması gerekir. Çünkü bilinçli yapılan bir iş. Metil alkol kullanıldığında insanların öleceğini ya da sakat kalacağını bile bile bu işi yapıyorlarsa cezasının da bu yönde olması gerekiyor.

Ölüme sebebiyet verdiği bilindiği halde neden metil alkolden içki üretiliyor?

Etil alkol ile metil alkol arasında rakamsal olarak çok da bir fark yok aslında. Aradaki fark yüzde 30 civarında. Küçücük kâr marjını bile insanlar kötü niyetle kullanıyorlar. ‘Biz Türk’üz bize bir şey olmaz’ mantığı da işliyor. Sadece alkol olarak da bakmamak lazım. Gıdada da insanlar kanserojen madde içerdiğini bile bile ucuz yollu nişasta bazlı şekere gidiyorlar. Kozmetik sektöründe taklit ürünleri kullanmaya yöneliyoruz. Araçların lastiklerinde de. İşin ucu ekonomiye dayanıyor.

PANDEMİ ETİL ALKOLÜN KAYIT ALTINA ALIŞINI ETKİLEDİ

Sahte ya da kaçak içkiye yönelik kentimizde de emniyet birimleri tarafından sürekli denetimler yapılıyor. Bu durumun önüne geçmek için başka neler yapılabilir?

İnternette yapılan etil alkol satışı devlet tarafından yasaklandı diye biliyoruz. Denetimler ve cezalar arttırılmalı, vergi azaltılmalı.

Etil alkol üreticilerinin üretim ve arz miktarları kayıt altına alınmalı. Türkiye’de etil alkol üreten yerler ve üretilen tonaj belli. Alkolün nereye satışının yapıldığının beyan edilerek ticari akışını kontrol altına almak zor değil. Pandemiyle birlikte etil alkolün kayıt altına alınma süreci sekteye uğradı. Etil alkol ithal ettiğimizden bu yana bu durum sıkıntı olmaya başladı.

Şeker fabrikalarını sadece şeker fabrikası olarak düşünmemek lazım. Şeker üretiminin yan ürünü etil alkoldür. Etil alkol kıymetli bir malzemedir. Şeker fabrikalarında etil alkol üretmemiz lazım.

Tüketici kendi önlemini kendi alacak. İçkisini güvenilir yerlerden, zincir marketlerden alacak.