Zamanın ezgisi

Vivaldi’nin çello, flüt ve fagot, mandolin ve viola d’amore (aşk viyolası) solosu için konçertoları vardır. İki keman solosu için yazdığı konçertoları, tipik birer olgun Barok yapıtıdır: Üst sesteki iki solocuya eş görev verilmiştir. Vivaldi’nin konçertoları, başta ve sondaki hızlı bölümler arasına yerleştirilmiş bir ağır bölümden oluşur.

Ancak Vivaldi, müzik tarihinde ağır bölüme de diğer bölümler kadar önem veren ilk bestecidir. Ağır bölümünde uzun soluklu bir şarkı yer alır. Biçimdeki yalınlığı, açık ve belirgin ezgileri ve homofonik dokusuyla Klasik öncesi senfoni geleneğini hazırlar. Vivaldi’nin bestecilikteki verimliliği inanılmaz boyutlardadır. Tam doksan dört opera yazdığı söylenir. Bunlardan ancak on dokuzu, son zamanlarda bulunup ortaya çıkarılmıştır. Din dışı kantatlar, motetler, kilise korosu için ezgiler, oratoryolar ve missalar da yazmıştır. Missalarından en ünlüsü Zafer Missası’dır.

Vivaldi’nin çalgı müziği üstündeki etkisi, kendisinden yüz yıl önceki Corelli’nin etkisine benzer. 500’ü aşkın olduğu sanılan konçertolarından bazıları ‘orkestra konçertosu’ olup ‘sinfonia’ başlığını taşır. Olgun Barok dönemden Klasik Çağ’a geçişin en önemli köprülerinden biridir. Klasikçiler, onun solo çalgıya verdiği dramatik rolü, kendi konçertolarında geliştirmişlerdir. Kısa temalar, net biçim anlayışı, ritmik canlılık ve müziksel fikirlerin sürekli akışı, başta J. S. Bach olmak üzere pek çok besteciye örnek oluşturur.

Olgun Barok bestecilerinin elinde, kendilerinden önceki kuşaklardan aktarılan klasikleşmiş yapıtlar olmadığı için her biri sürekli bir şeyler üretmek, kendi geleneğini yaratmak durumunda kaldılar. Vivaldi’nin Pietà’da durmadan konçerto besteleme çabası, Bach’ın her pazar günü için bir kantat yetiştirme çabası, daha önceden bu biçimlerin gelişmemiş oluşundandır. Klasik dönem, Barok dönemin birikimini, onu izleyen Romantik dönem, Barok ve Klasik dönemin birikimini kullanırken, 20’nci yüzyıl, tüm dönemlerin kalıtı üstüne kurulacaktır.

*Müzik Yazarı, Evin İlyasoğlu